Δεν είναι εύκολο να περιγραφεί επαρκώς σε έναν σημερινό θεατή το σοκ και η αίσθηση που είχε προκαλέσει το «Μη Αναστρέψιμος» κατά την πρεμιέρα του. Μια αυστηρά φεστιβαλική ταινία, το «σκληρό arthouse» που λέμε κι εμείς εδώ στο Cinobo, η οποία εν μέρει χάρη στο star power του τότε ζεύγους Μόνικα Μπελούτσι και Βενσάν Κασέλ, κι εν μέρει χάρη στην όλη παραφιλολογία που συνόδευε το φιλμ και τις θρυλικές προβολές του, κατάφερε να εκτοξευθεί στη στρατόσφαιρα του mainstream.

Ένα ερωτικό δράμα εκδίκησης καμουφλαρισμένο ως αρχαία τραγωδία (ή το αντίθετο), το «Μη Αναστρέψιμος» ακολουθεί μια καταστροφική νύχτα στη ζωή ενός ζευγαριού με αντίθετη φορά. Το σοκαριστικά εκδικητικό τέλος είναι στην αρχή, και το υπαρξιακά αποκαλυπτικό ξεκίνημα, βρίσκεται στο τέλος.

Ο τρόπος με τον οποίο ρέει ο χρόνος (και με τη διαβόητη 9λεπτη σκηνή του βιασμού στο κέντρο να λειτουργεί σαν δίνη) δίνει διαφορετική διάσταση στο κάθε γεγονός και στην κάθε πληροφορία. Πράγματα που αλλού θα ήταν απλώς η βάση του δράματος, εδώ κατέχουν τη θέση μιας τραγικής ανατροπής ή αποκάλυψης. Αυτό που αλλού θα ήταν απλώς μια αναμενόμενη έκρηξη βίας, εδώ είναι σαρωτική εισαγωγή σε μια βίαιη κόλαση.

Η αντίστροφη πορεία από την κόλαση προς τον παράδεισο κορυφώνεται στη στιγμή που τα strobe lights του φινάλε μας υποδέχονται πίσω στη μήτρα από όπου προήλθαμε, με το μότο της ταινίας να γίνεται τατουάζ στον εγκέφαλό μας: «Ο χρόνος καταστρέφει τα πάντα». Η ευτυχία, το φως, είναι παροδικά, γιατί ξέρουμε τι ακολουθεί. Ξέρουμε, βασικά, τι έχει ΗΔΗ ακολουθήσει.

Κι εδώ έγκειται το ενδιαφέρον του πειράματος του Νοέ. Ο οποίος κυκλοφορεί μια straight cut εκδοχή του φιλμ, βάζοντας τα γεγονότα σε χρονολογική σειρά, σε ένα cut κατά τα άλλα ίδιο– υπάρχουν μικρές μόνο διαφορές, με τον σκηνοθέτη να κόβει συνολικά 8 λεπτά του φιλμ επειδή απλώς, σε αυτή τη νέα ροή της αφήγησης, ο ρυθμός δεν λειτουργούσε παντού ιδανικά.

Τα περιεχόμενο όμως παραμένει το ίδιο, κάνοντας αυτή τη νέα εκδοχή να αποτελεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον συμπλήρωμα του ορίτζιναλ. Και να μετατοπίζει την ιστορία, όπως σημειώνει κι ο ίδιος ο Νοέ, από το χώρο της τραγωδίας, σε εκείνον του ψυχολογικού δράματος. Απλώς και μόνο αλλάζοντας τη σειρά της παρουσίασης των γεγονότων. Αυτό από μόνο του αποτελεί μια συναρπαστική σπουδή πάνω στην ίδια τη φύση της αφήγησης.

«Το να βάλω τις σκηνές χρονολογικά, το κάνει πιο εύκολο να συνδεθείς με τους χαρακτήρες και να καταλάβεις την ιστορία που εκτυλίσσεται», λέει ο σκηνοθέτης. «Η ίδια ακριβώς ιστορία δεν είναι πια τραγωδία, είναι ένα δράμα που αναδεικνύει την ψυχολογία των χαρακτήρων και τους μηχανισμούς που οδηγούν κάποιους από αυτούς σε μια φονική βαρβαρότητα».

Ο Νοέ θυμάται πώς στην εποχή του, το φιλμ είχε «λανθασμένα θεωρηθεί ως μια “b-movie βιασμού και εκδίκησης”, αλλά εδώ η θανατηφόρα έκβαση είναι πολύ πιο καταθλιπτική. Το φιλμ μπορεί πολύ πιο εύκολα να ειδωθεί ως μια παραβολή πάνω στη μεταδοτικότητα της βαρβαρότητας και τον έλεγχο του ζωώδους νου πάνω στη λογική».

Τι πετυχαίνει λοιπόν η αφαίρεση της χρονολογικά αντίστροφης δομής; «Αφαιρώντας ένα τόσο επιθετικό φορμαλιστικό κόνσεπτ, οι ερμηνείες των ηθοποιών έρχονται στο προσκήνιο πολύ πιο δυναμικά. Η απαλότητα ή η βία των στιγμών, και οι συναισθηματικές καταστάσεις των χαρακτήρων γίνονται πιο σαφείς».

Τελικά, με δεδομένη την αντίστροφη ροή του ορίτζιναλ, αυτή η εδώ η νέα χρονολογική εκδοχή έρχεται να προσθέσει το δικό της λιθαράκι στο δράμα. Αν η κατεύθυνση προς την αρχή, προς τη γέννηση, προς το φως, εκπροσωπεί μια επιστροφή στο ξεκίνημα και την πιθανότητα μιας νέας αρχής, το straight cut αφήνει το δράμα να ξετυλιχθεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Σαν μια βαρβαρότητα νομοτελειακή και αναπόδραστη, μέρος της μοίρας των ηρώων.

Αν αυτό δεν είναι τραγωδία, τότε τι είναι;