Το να βλέπουμε αγαπημένους καρατερίστες ηθοποιούς σε μεγάλο πρωταγωνιστικό ρόλο μπορεί να είναι από μόνο του πολύ ανταποδοτικό, αλλά ειδικά όταν ο ρόλος μοιάζει τόσο κόντρα σε ό,τι συνήθως εκπροσωπεί ο εν λόγω ηθοποιός μπορεί να κάνει το αποτέλεσμα αληθινά αξέχαστο.

Έτσι συμβαίνει στο «Swan Song» του Τοντ Στίβενς, στο οποίο συναντάμε τον μεγάλο Ούντο Κίερ, ίσως στο ρόλο της καριέρας του. Ο εμβληματικότερος καρατερίστας του παγκόσμιου σινεμά παραδίδει εδώ ένα αληθινά σπάνιο ερμηνευτικό one-man show, παίρνοντας πάνω του μια κωμική και γλυκόπικρη ταινία για την αξία του να ανακαλύπτεις ξανά τον εαυτό σου – και να δείχνεις υπέροχος ενώ το κάνεις.

Στην ταινία, ο συνταξιούχος κομμωτής Πατ Πιτσενμπάργκερ, παραιτημένος από τη ζωή, μένει στο γηροκομείο της μικρής του πόλης Σαντάσκι του Οχάιο. Όταν όμως πληροφορείται ότι η τελευταία επιθυμία μιας πρώην πελάτισσας ήταν να την χτενίσει εκείνος στον ύστατο αποχαιρετισμό της, ο Πατ ξεκινά ένα επικό ταξίδι για να αντιμετωπίσει τα φαντάσματα του παρελθόντος του – και για να συγκεντρώσει όλες τις απαραίτητες προμήθειες για μια τελευταία δουλειά.

«Κανονικά θα έπρεπε να κάνω τον Ούντο ευτυχισμένο και να πω ότι η ταινία γράφτηκε για αυτόν», λέει γελώντας ο σκηνοθέτης, «αλλά στην πραγματικότητα είχα στο μυαλό μου τον Τζιν Γουάιλντερ όταν έγραφα το πρώτο προσχέδιο». Μεγάλο κοπλιμέντο να σου ζητούν να γεμίσεις τα παπούτσια ενός θρύλου σαν τον Τζιν Γουάιλντερ, ωστόσο σε κάθε περίπτωση ήταν πολύ γρήγορα που ο Τοντ Στίβενς κατάλαβε τι είναι αυτό που ψάχνει.

«Αφού πέρασα περισσότερο από ένα χρόνο ψάχνοντας για τον τέλειο Πατ, έγινε σαφές ότι ο μόνος άνθρωπος σε αυτόν τον πλανήτη που θα μπορούσε να τον αποδώσει πλήρως ήταν ο Ούντο Κίερ. Παρακολουθώντας την ερμηνεία του Ούντο στο πλατό κάθε μέρα, ήταν σαν να παρακολουθούσα ένα διαρκές μάθημα υποκριτικής».

Η ερμηνεία αυτή ήταν πολύ σημαντική για τον Στίβενς, μιας και το όλο πρότζεκτ είχε ξεκινήσει από κάτι πολύ βαθύ και βιωματικό για τον ίδιο. «Το 1984, μπήκα για πρώτη φορά στο γκέι μπαρ της μικρής μου πόλης - το Universal Fruit and Nut Company. Εκεί ήταν, αστραφτερός στην πίστα του χορού. Φορώντας μια πετρόλ φτερωτή μποά, φεντόρα και ασορτί παντελόνι, ο “Mister Pat” Πιτσενμπάργκερ έκανε κινήσεις παλιάς σχολής κατευθείαν από τον κόσμο του Μπομπ Φόσι», θυμάται ο Στίβενς.

«Ήμουν δεκαεπτά χρονών και ο Πατ ήταν μια αποκάλυψη».

Χρόνια αργότερα, εξηγεί πως όταν ξεκίνησε να γράψει το αυτοβιογραφικό του φιλμ «Edge Of Seventeen», σκέφτηκε αμέσως τον Mister Pat. Γύρισε πίσω στο σπίτι για να τον αναζητήσει, όμως συνάντησε μια δυσάρεστη έκπληξη.

«Είχε μόλις υποστεί ανεύρυσμα και δεν μπορούσε προσωρινά να μιλήσει», λέει ο σκηνοθέτης. Όμως βρήκε κάτι άλλο. «Ο εραστής του, Ντέιβιντ, μου είπε ιστορίες... για το πώς ο Πατ ήταν κάποτε ο πιο υπέροχος κομμωτής στο Σαντάσκι του Οχάιο... για τις θρυλικές του drag εμφανίσεις... για το πώς συνήθιζε να ψωνίζει από το Kroger's ντυμένος Κάρολ Μπερνέτ – το 1967! Αυτός ήταν ένας άνθρωπος που είχε πάντα το θάρρος να είναι ο εαυτός του, πολύ πριν αυτό γίνει ασφαλές», εξηγεί με θαυμασμό ο Στίβενς.

Όταν έγραφε το «Edge of Seventeen», ο Mister Pat είχε εμπνεύσει έναν ρόλο μέντορα του πρωταγωνιστή (δηλαδή του ίδιου του Στίβενς) όμως ο ρόλος τελικά κόπηκε. Χρόνια αργότερα, όταν η έμπνευση τον επισκέφθηκε ξανά και θέλησε να επαναφέρει την ιδέα ενός χαρακτήρα βασισμένου στον Mister Pat, τον αναζήτησε εκ νέου.

Αυτή τη φορά, για να μάθει πως ο Πατ είχε μόλις πεθάνει.

«Δυστυχώς, τα θρυλικά φορέματα του Πατ με τις χειροποίητες χάντρες από στρας χάθηκαν όλα στο χρόνο. Μόνο ένα κουτί παπουτσιών έχει απομείνει – γεμάτο με μερικά κοσμήματα και ένα μισοκαπνισμένο πακέτο Mores», ομολογεί ο Στίβενς. Αυτά όμως ήταν αρκετά για να ανασυντεθεί η ζωή και το πνεύμα ενός προσώπου τόσο καθοριστικού για την εξέλιξη της ζωής του. Και που έτσι κατέληξε τελικά να εκπροσωπεί κάτι πολύ μεγαλύτερο.

Σύμφωνα με τον Στίβενς, «το “Swan Song” είναι ένα ερωτικό γράμμα στην ταχέως εξαφανιζόμενη “γκέι κουλτούρα” της Αμερικής». Εξηγεί πως, «καθώς έχει γίνει πιο αποδεκτό να είσαι γκέι, αυτό που κάποτε ήταν μια ακμάζουσα κοινότητα πλέον επιστρέφει γρήγορα πίσω στην κοινωνία. Χάρη στην αφομοίωση και την τεχνολογία, τα γκέι μπαρ μικρών πόλεων όπως το The Universal Fruit and Nut Company εξαφανίζονται. Το “Swan Song” είναι αφιερωμένο σε όλους όσους έχτισαν την γκέι κοινότητα και άνοιξαν το δρόμο για τα δικαιώματα τα οποία πολλοί απολαμβάνουμε σήμερα», καταλήγει.

«Αλλά, πάνω απ' όλα, για μένα αυτή η ταινία ήταν για να μάθω ότι ποτέ δεν είναι αργά για να ξαναζήσουμε».