«Η μουσική είναι πραγματικά σημαντική για μένα σε όλες τις ταινίες που κάνω», λέει ο Τζιμ Τζάρμους μιλώντας για το πιθανώς πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του κινηματογραφικού του κόσμου: Τον τρόπο με τον οποίο η μουσική (και οι μουσικοί) κατοικούν και ζωντανεύουν κάθε γωνία αυτού του μοναδικού σύμπαντος. «Το σινεμά συνδέεται με τη μουσική χάρη στον τρόπο με τον οποίο τα λαμβάνουμε. Μια ταινία περνά από μπροστά σου στον δικό της χρόνο, σαν ένα μουσικό κομμάτι».

Ο Τζάρμους, γεννημένος στο Οχάιο και μεγάλο κομμάτι της new wave σκηνής των ‘70s, ανήκει μέχρι και σήμερα σε διάφορες μπάντες, είτε παίζοντας μουσική είτε απλά κάνοντάς την αναπόσπαστο κομμάτι της φιλμικής του ταπετσαρίας. Οι ταινίες, κομμάτια διάθεσης που απλώνονται πάνω από όλες τις αισθήσεις του θεατή, είναι γνωστές για τη μεθυστική τους διάθεση, τους συναρπαστικούς χαρακτήρες και το ιδιόμορφο χιούμορ τους. Όμως ένα στοιχείο είναι πάντα πιο ξεχωριστό: Η μουσική.

Το σινεμά του δεν αφορά τόσο πλοκές όσο χαρακτήρες, μέρη και διαθέσεις, κι ως εκ τούτου η μουσική μπορεί να έρθει με ευκολία και αυθεντικότητα σε διάλογο με όσα θέλει να μας πει με τις εικόνες του. Οι ταινίες του είναι γεμάτες με αναφορές αλλά όχι με τον στεγνό meta τρόπο που συχνά συναντάμε σε σύγχρονους δημιουργούς: Μουσικά κομμάτια, πίνακες, βιβλία βρίσκουν τη θέση τους στο σινεμά του Τζάρμους με τρόπο που θυμίζει περισσότερο έναν Γουόνγκ Καρ Γουάι, πράγματα δηλαδή που μοιάζουν βαθιά ριζωμένα μες στις ζωές και τους κόσμους των κινηματογραφικών αυτών ηρώων. Μοιάζουν όλα κεντημένα παρά τοποθετημένα.

Η μουσική όμως, περισσότερο από κάθε τι άλλο. Μουσικοί εμφανίζονται συχνά στο καστ των ταινιών του, τα έργα του ακούγονται στα ίδια ή και σε άλλα φιλμ, με διαφορετικούς τρόπους, είτε δεμένα στην εξέλιξη του φιλμ είτε ως φόντο. Με έναν τρόπο, η μουσική στο σινεμά του Τζάρμους λέει περισσότερα κι από τους ίδιους τους ήρωές του.

«Η μουσική είναι ίσως η πιο αγνή μορφή ανθρώπινης έκφρασης», συνεχίζει ο σκηνοθέτης. «Ίσως να μπορούσα να ζήσω αν οι ταινίες δεν υπήρχαν, αλλά δε μπορώ να φανταστώ να μην έχω μουσική. Αγαπώ το σινεμά επειδή εμπεριέχει κάθε άλλη μορφή μέσα του, σύνθεση, φωτογραφία, κείμενο, ερμηνεία, ύφος, φόρμα, χρώμα. Αλλά η μουσική είναι η βαθύτερη από όλες».

Αυτή η βαθιά αγάπη είναι εμφανής και στο τελευταίο εκατοστό φιλμ που έχει σκηνοθετήσει ο Τζάρμους. Εμείς θυμόμαστε 8 αξέχαστες μουσικές στιγμές από το σινεμά του.

Γουάντα Τζάκσον, Funnel of Love («Μόνο οι Εραστές θα Μείνουν Ζωντανοί»)

Η πιο διάσημη σκηνή της ταινίας: Οι πρωταγωνιστές μοιάζουν χαμένοι, βυθισμένοι, η κάμερα κινείται σε στροφές, κι από πίσω ακούγεται μια παραμορφωμένη εκδοχή του λατρεμένου κομματιού της Γουάντα Τζάκσον.

The Stooges, Down on the Streets («Καφές και Τσιγάρα»)

Ο Τζάρμους αργότερα θα γύριζε ολόκληρο ντοκιμαντέρ για τους Stooges, εδώ απλά ένα κομμάτι γίνεται ταιριαστό background σε ένα φανταστικό σκετσάκι ανάμεσα στον Ίγκι Ποπ και τον Τομ Γουέιτς.

Έλβις Πρίσλεϊ, Mystery Train («Mystery Train»)

Μια ταινία γεμάτη χαρακτήρες που ταξιδεύουν και μαθαίνουν και ζουν, ξεκινά με τρένα και ένα κλασικό κομμάτι του Έλβις σαν ιδανικό αντικατοπτρισμό της μεγάλης Αμερικάνικης εξερεύνησης.

Ερλ Μπόστικ, Up There in the Orbit («Permanent Vacation»)

Μια στιγμή ανάτασης για μια γενιά παγιδευμένη, στο σκηνοθετικό ντεμπούτο του Τζάρμους. Πάντα μπορείς να καταλάβεις πολλά για έναν σκηνοθέτη από το πόσο σπουδαίες αλλά και αναγκαίες μουσικές σεκάνς εμπεριέχει το σινεμά του, κι ο Τζάρμους μοιάζει να το δήλωσε από την πρώτη στιγμή.

Νιλ Γιανγκ, Dead Man OST («Ο Νεκρός»)

Ο Νιλ Γιανγκ αυτοσχεδίασε το ψυχεδελικό score αφού είδε παντελώς χωρίς ήχο κομμάτια της ταινίας. Μουσική πραγματικά φτιαγμένη σαν από ψυχής σχολιασμός πάνω στο ταξίδι ενός ήρωα.

Screamin’ Jay Hawkins, I Put a Spell on You («Stranger than Paradise»)

Όπου η μουσική και η φωνή του Screamin’ Jay Hawkins μοιάζουν οριακά να έχουν καταλάβει τη νεαρή ηρωίδα καθώς κινείται σε μια τζαζ εκδοχή του Αμερικάνικου ονείρου.

RZA, Samurai Theme («Ghost Dog: Ο Τρόπος των Σαμουράι»)

O RZA των Wu Tang γράφει το εκπληκτικό score μιας εκ των διασημότερων και πιο τολμηρών ταινιών του Τζάρμους, ένα κινηματογραφικό fusion που συνδέει ταινίες σαμουράι, Ευρωπαϊκό νουάρ, κουνγκ-φου και χιπ-χοπ με τρόπο μαγευτικό, υπνωτιστικό. Αυτό κι αν ήταν δήλωση προθέσεων.

Έλβις Πρίσλεϊ, Blue Moon («Mystery Train»)

Ένα ακόμα εμβληματικό κομμάτι του Έλβις λειτουργεί περίπου ως σκελετός ενός υπέροχου φιλμ αναζήτησης. Κάθε φορά που το ακούς σημαίνει κάτι άλλο, βρίσκεσαι κάπου αλλού, συναντιέσαι με άλλους ανθρώπους, νιώθεις κάπως διαφορετικά. Όπως συμβαίνει και στη ζωή.