Το 2018 ήταν μια χρονιά θριάμβου για το ιαπωνικό σινεμά. Οι «Κλέφτες Καταστημάτων» του Χιροκάζου Κόρε-Έντα κέρδισαν δικαιωματικά και πανάξια τον Χρυσό Φοίνικα κι έφτασαν μέχρι τις υποψηφιότητες για το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Στο επίσημο Διαγωνιστικό των Καννών, ωστόσο, υπήρξε κι άλλη μια ταινία από τη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, εξίσου σημαντική, αν και με ένα πιο απατηλό περίγραμμα, μια αταξινόμητη ιστορία αγάπης με διαστάσεις και προεκτάσεις μυστηριώδεις όπως ο τίτλος της. Κι αυτή ήταν η «Διπλή Ζωή της Ασάκο» («Αsako I & II») του Ριγιουσούκε Χαμαγκούτσι.

Σε μια κομβική χρονιά που οι Κάννες τόλμησαν να εντάξουν στο κύριο πρόγραμμά τους ταινίες λιγότερο γνωστών σκηνοθετών, η επιλογή του σαραντάχρονου σκηνοθέτη και η παρθενική του εμφάνιση στα μεγάλα σαλόνια της Κρουαζέτ ήταν μια ρηξικέλευθη κίνηση. Για εκείνους, όμως, που ήξεραν το προηγούμενο έργο του Ιάπωνα και κυρίως την ταινία που προκάλεσε ενθουσιασμό στο niche φεστιβαλικό κύκλωμα με την προβολή της στο Λοκάρνο το 2015, το πεντάωρο (ναι, πεντάωρο) έπος με τίτλο «Happy Hour», αυτή η αναβάθμιση ήταν νομοτελειακή και δικαιολογημένη.

Άνετα μια από τις καλύτερες «άγνωστες» ταινίες της δεκαετίας, το «Happy Hour» είναι κάτι πολύ παραπάνω από ένα φεστιβαλικό αξιοπερίεργο κολοσσιαίας διάρκειας για σκληροπυρηνικούς φεστιβαλιστές. Η ιστορία της φιλίας τεσσάρων γυναικών μέσα στη διάρκεια μερικών μηνών είναι μια σπάνια στιγμή αφοπλιστικής ειλικρίνειας, που προέκυψε αβίαστα μέσα από τα αυτοσχεδιαστικά σεμινάρια που έκανε ο σκηνοθέτης με μη επαγγελματίες ηθοποιούς και αυτή η φυσικότητα μεταφέρεται οργανικά στην οθόνη, με διαλόγους που παραπέμπουν στις ηθογραφίες του Ρομέρ και την έμφυτη ευγένεια και τη χάρη ενός άξιου απογόνου του Όζου. Τίποτα δε μοιάζει περιττό στα 317 λεπτά της ταινίας κι η χειρουργική ακρίβεια με την οποία συντελείται η ανατομία της οδύσσειας των διαπροσωπικών σχέσεων των τεσσάρων ηρωίδων έδειξε τη διεισδυτικότητα της ματιάς του Χαμαγκούτσι στα ρητά και τα άρρητα όρια της ανθρώπινης επικοινωνίας.

Η «Διπλή Ζωή της Ασάκο», αν και φιλμ σαφώς πιο μικρό σε διάρκεια (μόλις δύο ώρες), βαδίζει την ίδια νοητή γραμμή και είναι εξίσου φιλόδοξο σε αναφορές και προθέσεις. Θέμα του εξάλλου είναι η δυαδικότητα του έρωτα μέσα από τη σχέση της Ασάκο του τίτλου με δύο διαφορετικούς άνδρες που όμως μοιράζονται το ίδιο πρόσωπο, σε μια πειραγμένη ανάγνωση του «Δεσμώτη του Ιλίγγου», όπως ενδεχομένως θα τον αποδομούσε ο πανταχού παρών Ρομέρ αν είχε γεννηθεί στην Ιαπωνία. Χαοτικό; Τουναντίον.

Ο Χαμαγκούτσι, άλλωστε, ξεδιπλώνει μεθοδικά τον μίτο της αισθηματικής ζωής της ηρωίδας του, με την ίδια άτεγκτη τυχαιότητα που έχει το πεπρωμένο. Η νεαρή Ασάκο θα γνωρίσει τον Μπακού σε μια έκθεση φωτογραφίας και θα τον ερωτευτεί τόσο κεραυνοβόλα που θα σκάσουν κυριολεκτικά και μεταφορικά πυροτεχνήματα στη μέση του δρόμου. Αυτός ο έρωτας θα έχει την ανεμελιά ενός αιώνιου παρόντος και θα αψηφήσει τα ανησυχητικά σημάδια της συμπεριφοράς του Μπακού, τις προτροπές των πιο στωικών φίλων, ακόμα κι ένα τροχαίο που θα βρει τους δύο εραστές να φιλιούνται ξαπλωμένοι δίπλα στη μηχανή τους που έχει ανατραπεί. Όμως μια μέρα εκείνος θα βγει για ψωμί και δεν θα επιστρέψει το βράδυ. Δε θα περάσει πολύς καιρός μέχρι τη στιγμή που θα εξαφανιστεί οριστικά, χωρίς κανένα λόγο.

Έξι χρόνια αργότερα, πάλι σε μια έκθεση φωτογραφίας, η Ασάκο θα συναντήσει εξίσου τυχαία έναν άνδρα που αρχικά θα νομίσει πως είναι ο Μπακού. Είναι όμως ο Ριοέι, ο οποίος δουλεύει σε μία επιχείρηση σάκε δίπλα από το καφέ στο οποίο εργάζεται εκείνη. Κι αν εμφανισιακά αυτή η νέα γνωριμία είναι πιστό αντίγραφο της σχέσης που τη σημάδεψε, ο μετρημένος χαρακτήρας του νεαρού άνδρα είναι διαμετρικά αντίθετος από τη σαρωτική παρουσία του Μπακού. Χωρίς να του αποκαλύψει το παρελθόν της η Ασάκο θα φλερτάρει με τον Ριοέι, το φάντασμα όμως του παλιού πάθους θα ρίξει τη βαριά σκιά του- όχι μόνο ως μέτρο σύγκρισης, αλλά και ως ουσιαστική αδυναμία από τη μεριά της κοπέλας να ερωτευτεί πραγματικά το νέο της σύντροφο. Ή μήπως αρχίζει σταδιακά να τον αγαπά; Και τι θα γίνει όταν εμφανιστεί από το πουθενά ο Μπακού, ο οποίος έχει εντωμεταξύ γίνει διάσημος;

Αν και ο διεθνής αγγλικός τίτλος της ταινίας, «Asako I & II», αποτυπώνει τόσο τον δυισμό των επιλογών της Ασάκο όσο και το δίπολο των εραστών που καταλήγει στο ίδιο τελικά πρόσωπο, ο πρωτότυπος (που μεταφράζεται ελεύθερα σε «είτε κοιμισμένος είτε ξύπνιος») είναι εκείνος που συνοψίζει όχι μόνο την πορεία της κεντρικής ηρωίδας στην ίδια της τη ζωή, αλλά και την ατμόσφαιρα που αποπνέει η ταινία. Με έναν ελεγειακό και ράθυμο ρυθμό ο Χαμαγκούτσι στήνει ένα ονειρόδραμα για τις αιτίες που οδηγούν τελικά στον έρωτα, εκείνη την αόρατη εντροπία που υπαγορεύει επιλογές χωρίς λογικό έρεισμα και ενστικτώδεις αντιδράσεις που σοκάρουν όχι μόνο τον στενό φιλικό περίγυρο αλλά ακόμα και εμάς τους ίδιους.

Χρησιμοποιώντας τους κώδικες του ρομάντζου για να χτίσει τελικά ένα αντι-ρομάντζο, η ταινία δεν αναζητά τα ψυχολογικά αίτια της συμπεριφοράς των ηρώων της, ούτε ψάχνει την τελεολογία στις πράξεις τους κι έτσι έρχεται πιο κοντά στον αυθορμητισμό της πραγματικής ζωής παρά στην αφηγηματική γραμμικότητα της μυθοπλασίας. Η Ασάκο έχει πισωγυρίσματα στις επιλογές της ανάμεσα στους δύο εραστές με το ίδιο πρόσωπο που την κάνουν να φαίνεται αλλοπρόσαλλη, αλλά ταυτόχρονα και τόσο γήινη και ανθρώπινη. 

Και κάπως έτσι μέσα από υπέροχες σκηνές, όπως εκείνη του μεγάλου σεισμού στο Τόκιο του 2011 που θα οδηγήσει σε μια αναπάντεχη επανασύνδεση, αλλά και με τη διακειμενική συνδρομή των τεχνών του θεάτρου και της φωτογραφίας (οι τίτλοι των εκθέσεων και οι λεζάντες κάτω από τα εκθέματα δίνουν τον δικό τους meta-σχολιασμό) ο Χαμαγκούτσι θα στήσει ένα γαϊτανάκι του έρωτα που αψηφά το δίλημμα μεταξύ ρεαλισμού και μαγείας και τολμά να απαιτήσει και τα δύο. Το τέλος, σοφό και βαθύ σαν ένα ποτάμι, θα βρει την Ασάκο πιο ώριμη μέσα στην αβεβαιότητά της, έτοιμη να κατασταλάξει. Ή να επαναλάβει τα ίδια λάθη. Η σοφία της ταινίας είναι ότι ξέρει πως και από την άλλη μεριά της οθόνης το άλμα πίστης που συνεπάγεται ο έρωτας είναι το ίδιο.