Ελάχιστα είναι γνωστά στη χώρα μας για την Ακτή Ελεφαντοστού και την έκρυθμη πολιτική κατάσταση που επικρατεί στην αφρικανική χώρα εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες, με δύο εμφυλίους πολέμους, την εκτροπή ενός προέδρου που αρνήθηκε το αποτέλεσμα των εκλογών το 2012, την καθημερινή βία στους δρόμους και την ύπαρξη της «Άνομης Συνοικίας», μιας ολόκληρης περιοχής στην πόλη Αμπιτζάν, όπου δεν εφαρμόζεται κανένας νόμος.

Στα περίχωρα αυτής της πόλης και βαθιά μέσα στη ζούγκλα βρίσκονται και οι διαβόητες φυλακές MACA, το μοναδικό σωφρονιστικό ίδρυμα στον κόσμο, όπου οι κρατούμενοι είναι κράτος εν κράτει και την αρχηγία ασκεί ένας από αυτούς, που φέρει τον τιμητικό τίτλο Dangôro, και «διοικεί» με βάση ένα σύνολο από άγραφους κανόνες και προφορικές παραδόσεις.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν το υπόβαθρο για τη Νύχτα των Βασιλιάδων του Φιλίπ Λακότ, μια ταινία που χρησιμοποιεί αυτά τα στοιχεία για κάτι ολότελα μοναδικό και διαφορετικό από αυτό που θα περίμενε κάποιος για ένα δράμα φυλακών σε μια βασανισμένη αφρικανική χώρα, για να συνθέσει μία κινηματογραφική εμπειρία που αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις του φεστιβαλικού κυκλώματος το 2020, ξεκινώντας από το φεστιβάλ της Βενετίας και φτάνοντας, με ενδιάμεση στάση το δικό μας Διαγωνιστικό του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου κέρδισε το βραβείο Καλλιτεχνικής Επίτευξης, μέχρι την μακρά λίστα για το Διεθνές Όσκαρ.

Βασισμένος στις παιδικές του αναμνήσεις από τον εγκλεισμό της μητέρας του στη Maca, αλλά και στην πρόσφατη ιστορία της χώρας του, ο Λακότ ξεκινά από την άφιξη ενός νεαρού κρατουμένου για πρώτη φορά στους δαιδαλώδεις διαδρόμους της MACA, σε ένα κτιριακό συγκρότημα που προοριζόταν για 1500 έγκλειστους και κατέληξε να φιλοξενεί πάνω από 5000.

Ο νεαρός, το όνομα του οποίου δεν αποκαλύπτεται ποτέ, ελάχιστα γνωρίζει για τον προορισμό του και για τη χρονική συγκυρία της φυλάκισής του. Φτάνει τη στιγμή που ο Μαυρογένης, ο αρχηγός των φυλακισμένων πρέπει να παραδώσει τα ηνία της εξουσίας, λόγω της φθίνουσας υγείας του και των πιέσεων που δέχεται από αυτούς που εποφθαλμιούν τη θέση του. Και σύμφωνα με τους άγραφους κανόνες της φυλακής, ο Dangôro παραδίδει τη σκυτάλη μετά από μία τελετουργική αυτοκτονία, την οποία ο Μαυρογένης προσπαθεί να αναβάλει, χρίζοντας τον νεαρό εν αγνοία του και παρά τη θέλησή του ως τον νέο Roman, τον παραμυθά που θα πρέπει με τις αφηγήσεις του να κρατήσει ζωντανό το ενδιαφέρον των τροφίμων τη νύχτα που θα βγει το κόκκινο φεγγάρι στον ουρανό.

Ως άλλη ιδιότυπη Σεχραζάντ για μία μόνο νύχτα, ο νέος Roman (που στα γαλλικά σημαίνει μυθιστόρημα) θα ξεκινήσει δειλά την ιστορία του, όταν, όμως, μάθει ότι από τη διάρκεια της αφήγησής του εξαρτάται η ζωή του, τότε θα μπλέξει τα αυτοβιογραφικά στοιχεία της σύλληψης του ως μέλος της συμμορίας ενός προσφάτως δολοφονημένου επαναστάτη με την ιστορία της χώρας του, τους μύθους, τις παραδόσεις και τα παραμύθια, όσο στα κελιά και στους διαδρόμους εκτυλίσσονται και κορυφώνονται οι έριδες και αντιδικίες για την εξουσία ανάμεσα στους κρατουμένους.

Αναμειγνύοντας με έναν πρωτότυπο και αναζωογονητικό για την κινηματογραφική αφήγηση τρόπο το σκληρό ρεαλισμό με τη λυρική μαγεία του παραμυθιού και τις λαογραφικές παραδόσεις της χώρας και της ηπείρου από την οποία προέρχεται, αυτή η Νύχτα των Βασιλιάδων μένει τελικά αξέχαστη στο θεατή γιατί αποδομεί και ανασυνθέτει τις συμβάσεις της θεατρικότητας του κλειστοφοβικού χώρου των φυλακών και χρησιμοποιεί το χορό και την αναπαράσταση για να καταδείξει την αναγκαιότητα των λέξεων και των αφηγήσεων ως στοιχεία ταυτότητας, αυτογνωσίας και τελικά επιβίωσης, μέσα σε ένα περιβάλλον που μπορεί να είναι καταδυναστευτικό, αποπνικτικό και ερωτικό την ίδια στιγμή.

Εκεί όπου η βία κονιορτοποιεί κάθε έννοια ελευθερίας και αξιοπρέπειας, η κάμερα του Λακότ και η εξαιρετική διεύθυνση φωτογραφίας κάνουν το μαύρο δέρμα των πρωταγωνιστών να λάμπει στο σκοτάδι, δημιουργούν μια ποίηση που δεν περιορίζεται στις λέξεις, αναδεικνύουν μια βάναυση, αρχέγονη ομορφιά που καταλήγει μυσταγωγικά, κυριολεκτικά και μεταφορικά, από το πιο βαθύ σκοτάδι στο πιο λυτρωτικό φως και μετατρέπουν το λόγο σε μια πολιτική πράξη αντίστασης. Μετά από αυτή τη Νύχτα των Βασιλιάδων, ξημερώνει πραγματικά μια άλλη μέρα.