«Μια χήρα θα πρέπει να ασχολείται μόνο με το νοικοκυριό, να σέβεται τα πεθερικά της και να μένει στο σπίτι».

Αυτά τα λόγια άκουγε καθημερινά η Φαρίγε Χότι, με το που πήρε δίπλωμα οδήγησης και ξεκίνησε να παρέχει αυτή για τα παιδιά της, μετά την εξαφάνιση του άντρα της στον τελευταίο πόλεμο στο Κόσοβο. «Καθόμουν στο διαμέρισμά μου στο Μπρούκλιν, προσπαθώντας να τελειώσω μια εργασία για τη σχολή μου, ακούγοντας μια τηλεοπτική εκπομπή από το Κόσοβο», θυμάται η σκηνοθέτης Μπλέρτα Μπασόλι.

Αυτά τα λόγια ήταν ένας από τους σπόρους που χρόνια αργότερα έγιναν μια από τις ταινίες-έκπληξη του ευρωπαϊκού σινεμά των τελευταίων χρόνων. Ένα φιλμ που θριάμβευσε στο Σάντανς, ενώ κέρδισε και το βραβείο Κοινού για το τμήμα Ματιές στα Βαλκάνια του 62ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Μια ταινία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα, για μια γυναίκα που έχασε τον άντρα της και στον αγώνα της να συνεχίσει κέρδισε την ελευθερία της.

Σε αυτή την συγκλονιστική ιστορία γυναικείας χειραφέτησης (που αποτέλεσε την πρόταση του Κοσόβου για τα φετινά Όσκαρ), ο άντρας της Φαρίγε αγνοείται από τότε που ξέσπασε πόλεμος στο Κόσοβο και μαζί με τη θλίψη τους για τον χαμό του, η οικογένεια έχει να αντιμετωπίσει και πολλές οικονομικές δυσκολίες. Για να εξασφαλίσει την οικογένειά της, η Φαρίγε ξεκινά μια μικρή αγροτική επιχείρηση.

Στη μικρή, κλειστή, πατριαρχική κοινωνία όπου ζει όμως, η φιλοδοξία της και η προσπάθειά της να ενδυναμώσει τον εαυτό της και άλλες γυναίκες, αντιμετωπίζονται πολύ αρνητικά. Παλεύει όχι μόνο για την επιβίωση της οικογένειάς της, αλλά και ενάντια σε μια εχθρική κοινωνία που θέλει να τη δει να αποτυγχάνει.

ΟΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΠΛΕΡΤΑ ΜΠΑΣΟΛΙ

«Μια γυναίκα μιλούσε για το πώς ένα ολόκληρο χωριό την κουτσομπόλευε κι έλεγε ότι έκανε ρεζίλι την οικογένειά της, επειδή πήρε δίπλωμα οδήγησης. Στην αρχή νόμιζα ότι πρόκειται περί αστείου. Και ήταν όντως αστείο, ταυτόχρονα πολύ στενάχωρο και δύσκολο, αλλά συνάμα κάτι που θα μπορούσε να αποτελέσει κίνητρο», εξηγεί η σκηνοθέτης, μην έχοντας ποτέ αφήσει εκείνα τα λόγια που άκουσε τότε στο Μπρούκλιν, να φύγουν από το μυαλό της.

«Η Φαρίγε Χότι, χήρα και μητέρα δύο παιδιών, έπρεπε να κάνει κάτι για να επιβιώσει και το έκανε. Πήρε δίπλωμα οδήγησης και βρήκε δουλειά. Όλοι μιλούσαν γι’ αυτό και ήταν έξω φρενών, αλλά το έκανε. Μια μέρα άνοιξε μια μικρή επιχείρηση και πήρε στη δούλεψή της κι άλλες χήρες και τώρα παράγει πίκλες που πωλούνται σε όλο το Κόσοβο», εξηγεί.

Και πώς αυτή η συγκεκριμένη ιστορία συνδέθηκε με την ίδια, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού; «Πέρα από το γεγονός ότι είμαι κι εγώ γυναίκα και μητέρα, με ιντρίγκαρε η θέληση και η δύναμή της, όχι απλά να επιβιώσει, αλλά να πετύχει και κάτι σπουδαίο χωρίς να κοιτάξει ποτέ πίσω. Η αισιοδοξία και η ενέργειά της είναι απίστευτη».

Η σκηνοθέτης της «Βασίλισσας της Κυψέλης», Μπλέρτα Μπασόλι

ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η πραγματική Φαρίγε Χότι γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου του 1969 στο Ρογκόβα ι Χασίτ, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Τζιακόβα. Εργάστηκε ως μοδίστρα όσο ο σύζυγός της και πατέρας των δύο παιδιών τους, Μπασκίμ Χότι, εργαζόταν στο εξωτερικό για τρία χρόνια. Λόγω του πολέμου και της δουλειάς του, ο Μπασκίμ και η Φαρίγε έζησαν μαζί μόνο για τα έξι από τα εννιά χρόνια του γάμου τους.

Η ήρεμη οικογενειακή ζωή της Φαρίγε μετατράπηκε σε τραγωδία το 1998, όταν σερβικές παραστρατιωτικές δυνάμεις κατέλαβαν το Πριζρέν και το Ραχοβέτς. Για να σώσει τη ζωή των παιδιών της, η Φαρίγε έφυγε αμέσως για την Αλβανία στις 26 Μαρτίου, όπου και παρέμεινε για τρεις μήνες, για να επιστρέψει τελικά τον Ιούνιο του 1999 σε ένα κατεστραμμένο χωριό και μια νέα ζωή με τον άντρα της να αγνοείται.

Από την ανάγκη να συνεχίσει τη ζωή της μετά τον πόλεμο και να εξασφαλίσει τα παιδιά της, η Φαρίγε ίδρυσε την εταιρεία τροφίμων «Κρούσα», η οποία διοικείται κατ’ αποκλειστικότητα από γυναίκες και αριθμεί πενήντα περίπου εργαζόμενες, οι περισσότερες από τις οποίες χήρεψαν κατά τον τελευταίο πόλεμο στο Κόσοβο. Με τα τοπικά προϊόντα που παράγουν, οι γυναίκες αυτές προμηθεύουν γύρω στις 28 αγορές στις μεγαλύτερες πόλεις του Κοσόβου. Τα προϊόντα τους πωλούνται επίσης και στο εξωτερικό ενώ είναι διαθέσιμα και στην Ελβετία από το 2014.

Η Φαρίγε Χότι δεν έχει δει τον άντρα της από τότε που έφυγε και συνεχίζει ακόμα και τώρα, είκοσι χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, να τον αναζητά. Ο Μπασκίμ μαζί με πολλούς ακόμα άντρες και αγόρια παραμένει στη λίστα των αγνοουμένων ενός πολέμου που έχει στοιχίσει τη ζωή πάνω από δέκα χιλιάδων ανθρώπων.

«Αυτό θέλω να μεταφέρω στην οθόνη, έναν ισχυρό γυναικείο χαρακτήρα, με πολλές αποχρώσεις, μια γυναίκα πρωταγωνίστρια που πρέπει να δει το Κόσοβο αλλά κι ένα ευρύτερο κοινό», καταλήγει η Μπασόλι. «Η απόφασή της να συνεχίσει τη ζωή της με κάθε τρόπο ήταν πολύπλοκη, επίπονη, κάποιες φορές ακόμα και αστεία, και τελικά μεγάλη έμπνευση για όλους μας».