Ο Φίλιπ Ροθ αποσυνθέτει το αμερικανικό όνειρο με ένα «Αμερικανικό Ειδύλλιο»
Ο Γιούαν ΜακΓκρέγκορ κάνει το σκηνοθετικό του ντεμπούτο μεταφέροντας στο σινεμά το κλασικό, βραβευμένο με Πούλιτζερ βιβλίο του Φίλιπ Ροθ.
Χαρακτηρισμένος από πολλούς ως ο μεγαλύτερος Αμερικανός συγγραφέας των τελευταίων δεκαετιών, ο Φίλιπ Ροθ μπορεί να μην κέρδισε ποτέ το Νόμπελ Λογοτεχνίας, άφησε όμως παρακαταθήκη ένα έργο γεμάτο από σπουδαία βιβλία, στα οποία ανατέμνονται ή αποδομούνται με εμβρίθεια, οξύνοια και χειρουργική ακρίβεια οι μύθοι της αμερικανικής κουλτούρας και η εγγενής κοινωνική και πολιτική παθογένεια μιας συναρπαστικής μέσα στις αντιφάσεις της χώρας.
Ακριβώς όμως λόγω αυτής της βαθύτητας της σκέψης του Ροθ και της συγγραφικής του δεινότητας, η μεταφορά των βιβλίων του στον κινηματογράφο είθισται να θεωρείται ακατόρθωτη ή, όποτε γίνεται, υποδεέστερη, ακόμα και προσβλητική. Από τις ταινίες ωστόσο που βασίστηκαν σε έργα του, βλ. ενδεικτικά το «Goodbye, Columbus» το 1969 από τον Λάρι Πιρς, το «Portnoy's Complaint» από τον Έρνεστ Λέμαν το 1972, «Το Ανθρώπινο Στίγμα» («The Human Stain») το 2003 από τον Ρόμπερτ Μπέντον, η «Ελεγεία Ενός Έρωτα» («Elegy») το 2008 από την Ιζαμπέλ Κοϊξέ, «Η Ταπείνωση» («The Humbling») το 2014 από τον Μπάρι Λέβινσον, η «Αγανάκτηση» («Indignation») από τον Τζέιμς Σέιμους και το «Αμερικανικό Ειδύλλιο» («American Pastoral») από τον Γιούαν ΜακΓκρέγκορ το 2016, η τελευταία αποτελεί μία περίπτωση με την οποία αξίζει να ασχοληθεί κανείς.
Το «Αμερικανικό Ειδύλλιο» είναι η κινηματογραφική μεταφορά του βραβευμένου με Πούλιτζερ το 1998 ομώνυμου μυθιστορήματος του Ροθ κι ενώ τα δικαιώματα για τη διασκευή είχαν αγοραστεί ήδη από τις αρχές των 00s, το project πέρασε από διάφορες αλλαγές σκηνοθετών και καστ μέχρι να καταλήξει μία δεκαετία αργότερα να αποτελέσει το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Σκοτσέζου Γιούαν ΜακΓκρέγκορ, ο οποίος έγινε και ο πρωταγωνιστής της ταινίας.
Με φόντο τη δεκαετία του 1960, μια περίοδο που σημαδεύτηκε από πολιτιστικές και πολιτικές αναταραχές, το Αμερικανικό Ειδύλλιο ακολουθεί τον Σίμουρ «Σουηδό» Λεβόβ, έναν επιτυχημένο επιχειρηματία και πρώην αθλητή γυμνασίου, καθώς διερευνά τη διάλυση της οικογένειάς του και της ειδυλλιακής τους ζωής και τη διάψευση όλων των προσδοκιών που είχε όχι μόνο η εβραϊκή κοινότητα από αυτόν αλλά και ο ίδιος από τον εαυτό του, ειδικά μετά τη συμμετοχή της κόρης του σε τρομοκρατικές επιθέσεις ριζοσπαστικών ομάδων σε διάφορα σημεία της Αμερικής.
Όπως και στο βιβλίο, έτσι και στην ταινία το βασικό αφηγηματικό εύρημα είναι ότι η ζωή του «Σουηδού» παρουσιάζεται μέσα από τα μάτια και την αφήγηση του Νέιθαν Ζούκερμαν, alter ego του Ροθ, συγγραφέα και παιδικού φίλου του κεντρικού ήρωα, ο οποίος αναπλάθει τα γεγονότα από τη δική του οπτική γωνία, δίνοντας έμφαση στην υποκειμενικότητα της μνήμης και αφήνοντας μονίμως μια αμφιβολία σχετικά με την αλήθεια των τεκταινομένων.
Κεντρικό θέμα είναι το πολυθρύλητο Αμερικανικό Όνειρο και η αποσύνθεσή του, μέσα από μια συγκλονιστική καταγραφή των αντιφάσεων και της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης φύσης, της αποκαθήλωσης των ιδανικών και του αγεφύρωτου χάσματος των γενεών σε μια χώρα στην οποία η επιδίωξη της ευτυχίας αποτελεί συνταγματικό δικαίωμα, όνειρο ζωής, βάσανο, μέγγενη και εν τέλει πηγή δυστυχίας.
Η μεταμόρφωση του «Σουηδού» από χρυσό αγόρι σε κατακερματισμένο άντρα αντανακλά τις διαβρωτικές συνέπειες των εξωτερικών πιέσεων και του προσωπικού τραύματος που αφήνει αυτή η επιδίωξη της ευτυχίας. Η ερμηνεία του ΜακΓκρέγκορ αποτυπώνει τη συναισθηματική αναταραχή και την εσωτερική σύγκρουση που καθορίζουν το ταξίδι του Σουηδού, ενώ η Ντακότα Φάνινγκ στο ρόλο της κόρης του ενσαρκώνει το αδιέξοδο του ιδεολογικού εξτρεμισμού και την απογοήτευση μιας γενιάς που παλεύει με ένα αβέβαιο μέλλον.
Κι αυτή η αντίθεση μεταξύ προσδοκιών και πραγματικότητας οπτικοποιείται από τον ίδιο τον ΜακΓκρέγκορ με μια σκοτεινή χρωματική παλέτα και μια ζοφερή διεύθυνση φωτογραφίας, που αντιπαραβάλλει τα ειδυλλιακά αγροτικά τοπία με σκηνές αστικής παρακμής και ερήμωσης, προσθέτοντας αποσπάσματα από τα επίκαιρα της εποχής για το πολιτικό και κοινωνικό συγκείμενο.
Στον διαχρονικό και ατέρμονο αγώνα συμφιλίωσης των προσωπικών φιλοδοξιών με τις πραγματικότητες ενός μεταβαλλόμενου κόσμου, το «Αμερικάνικο Ειδύλλιο» είναι ένας μελαγχολικός στοχασμός για την ανεδαφικότητα του ιδεαλισμού, τη νομοτελειακή συντριβή των ονείρων και την ένταση που πάντοτε θα ανακύπτει ανάμεσα στις κοινωνικές προσταγές και τις ατομικές επιθυμίες. Η ταινία του ΜακΓκρέγκορ παίρνει την προβληματική ενός συγκλονιστικού βιβλίου και τη μετατρέπει σε εικόνες που εντυπώνονται στη μνήμη.
Η ταινία «Αμερικανικό Ειδύλλιο» είναι διαθέσιμη online στο Cinobo