«Σελήνη, 66 Ερωτήσεις»: Πώς η Ζακλίν Λέντζου έφτιαξε βιωματικό σινεμά, σαν φωτογραφικό άλμπουμ από τα παλιά
Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της βραβευμένης σκηνοθέτη στριμάρει αποκλειστικά στο Cinobo και γι’αυτό διαβάζουμε την ιστορία της ταινίας μέσα από τα ίδια της τα λόγια.
Πόσα είμαστε έτοιμοι να θυσιάσουμε για τους ανθρώπους που αγαπάμε; Η Ζακλίν Λέντζου παρουσιάζει το μεγάλου μήκους ντεμπούτο της, ένα χειροποίητο, καθηλωτικά προσωπικό και ατόφια συναισθηματικό φιλμ για μια κόρη κι έναν πατέρα, μακριά και κοντά την ίδια στιγμή. Πρωταγωνιστεί η Σοφία Κόκκαλη σε μια σαρωτική ερμηνεία.
Στην ταινία ακολουθούμε την Άρτεμις, που έπειτα από χρόνια αποξένωσης, αναγκάζεται να επιστρέψει στην Αθήνα για να φροντίσει τον άρρωστο πατέρα της. Αντιμέτωπη με έναν κατά βάση άγνωστo -σε αυτήν- άνθρωπο και με μια πρωτόγνωρη και δύσκολη συνθήκη, θα προσπαθήσει να ανταπεξέλθει όσο καλύτερα μπορεί. Όταν τυχαία ανακαλύψει το καλά κρυμμένο μυστικό του πατέρα της, τα κομμάτια του παζλ της σχέσης τους θα μπουν στη θέση τους κι εκείνη θα μπορέσει να τον γνωρίσει και να τον αγαπήσει αληθινά για πρώτη φορά.
Το σκηνοθετικό μεγάλου μήκους ντεμπούτο της Ζακλίν Λέντζου είναι μια ιστορία ενηλικίωσης ενός παιδιού κι ενός γονιού. Με άλλα λόγια, είναι η ιστορία ενηλικίωσης μιας σχέσης. Όσο ποιητική, άλλο τόσο επώδυνα αληθινή, τρυφερή και βαθιά προσωπική, μιλά για το φόβο της οικειότητας, τον πόνο του τραύματος και τη βαθιά ανάσα της συγχώρεσης. Αλλά ίσως πάνω και από αυτά είναι μια ταινία για το πώς η αλήθεια, όσο γλυκόπικρη κι αν είναι, είναι ο μόνος δρόμος που μας πάει μπροστά. Όπως ακριβώς και η αγάπη.
Καθώς το σπουδαίο φιλμ έρχεται στο Cinobo, σταχυολογούμε λόγια της ίδιας της Λέντζου μέσα από διάφορες συνεντεύξεις της πάνω στην ταινία (από την παγκόσμια πρεμιέρα στο περσινό Φεστιβάλ Βερολίνου, την μετέπειτα συμμετοχή στο Διαγωνιστικό του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μέχρι τελικά την κυκλοφορία του φιλμ στις αίθουσες) ώστε να σχηματίσουμε μια εικόνα για το πώς δημιουργήθηκε αυτό το αταξινόμητο, άκρως προσωπικό φιλμ.
Για το θέμα της ταινίας:
Με ενδιέφερε πολύ το θέμα της αρρώστιας ενός ανθρώπου, και πώς αυτή τον αλλάζει, τον αλλοιώνει ως προσωπικότητα. Με αφορμή αυτό το ζήτημα, προέκυψαν πάρα πολλά ερωτήματα, όπως για παράδειγμα η σχέση με τους συγγενείς, το περιβάλλον και τα αγαπημένα του πρόσωπα. Με αυτή την ταινία λοιπόν, προσπάθησα να απαντήσω με το δικό μου τρόπο σ’ αυτά τα ερωτήματα. (Πηγή: Euronews)
O πυρήνας όλης της ταινίας είναι για ένα κοριτσάκι που δεν τα πάει καλά με τον πατέρα του, θυσιάζει όλο της το είναι για να είναι εκεί, και δεν περνάει και καλά. Αυτό από μόνο του για μένα είναι πολύ τρυφερό. Ήθελα να πω ότι αυτή η κοπέλα μεγάλωνε με έναν άνθρωπο που αναρωτιόταν γιατί υπάρχουν τέτοια κενά, αφού είναι ο μπαμπάς της. [Τελικά], η ταινία δεν λέει πως τον έμαθε κιόλας. Δεν χτίζονται τα κενά αυτά έτσι. Μπορεί να μην χτιστούν και ποτέ. Αλλά κάτι ξεκινάει. (Πηγή: News24/7)
Για την αισθητική και σεναριακή προσέγγιση της ιστορίας:
[Οι αισθητικές αναφορές για την ταινία ήταν] μια μίξη Φλαμανδών ζωγράφων, φοβιστών και ντανταιστών. (Πηγή: Flix)
Σκοπός μου σε αυτή την ταινία ήταν να δημιουργήσω έναν ιστό, ένα χάρτη που έχει μέσα της η Άρτεμις. Διάφορα υλικά: μεταξύ αυτών, home video – γι’ αυτό και οι απαντήσεις βρίσκονται μέσα στην ταινία και είναι πλεγμένες με τρόπο που δημιουργεί έναν ιστό. Αυτό που ζητάω δεν είναι να προσπαθήσουν οι θεατές να ακολουθήσουν μία περίπλοκη ταινία και να φύγουν από την αίθουσα σκεπτόμενοι «τι ήταν αυτό που μόλις είδα;». Αυτό που ζητάω είναι απλώς να κάνουμε λίγο κόπο και να είμαστε λίγο πιο παρατηρητικοί. Δεν είναι τυχαίο που μία ταινία για να γίνει χρειάζεται τόσο πολύ χρόνο και κόπο. Και εμένα με ενδιαφέρει να βλέπω ταινίες που να με βάζουν σε αυτή τη διεργασία: τι εικόνα λαμβάνω, τι ήχο λαμβάνω, τι ακούω δηλαδή, ποιο είναι το σύμπαν; (Πηγή: Beater)
Μορφοποιήθηκε ουσιαστικά στο μοντάζ. Ενώ είχα δηλαδή στο σενάριό μου αυτά τα διαλείμματα στη γραμμική αφήγηση του παρόντος, με τις ενέσεις του παρελθοντικού υλικού, η τελική δομή έγινε στο μοντάζ. Μοντάραμε έναν ολόκληρο χρόνο. Πάρα πολύ καιρό! Διότι ο σκοπός από την αρχή ήταν να κάνω μια ταινία που να είναι πολύ κοντά σε έναν εσωτερικό χάρτη της ψυχής της πρωταγωνίστριας. Και αυτός ο χάρτης ψυχής στον μυαλό μου έχει πράγματα από το παρόν και το παρελθόν, σκέψεις, άσχετα πράγματα που παρεμβάλλονται. Δεν υπάρχει γραμμικότητα. Οπότε αυτό που κάναμε ήταν πολύ δύσκολο. Εύχομαι να αρέσει στον κόσμο και να ανταποκριθεί σε αυτό, γιατί είναι κάπως ένα πείραμα. (Πηγή: Euronews)
Ήξερα από την πρώτη στιγμή πόσο εύκολο ήταν να γίνει μελό μια ταινία με έναν άνθρωπο που είναι 55 χρόνων και παραπληγικός. Η εικόνα και μόνο ενός τόσο νέου άνδρα σ’ αυτή την κατάσταση σου σπαράζει την καρδιά. Δεν ήθελα, όμως, να κάνω ένα βαρύ δράμα, ήθελα μια νέα προσέγγιση, ένα νέο είδος ταινίας, χωρίς βέβαια και να νομίζω ότι θα προχωρήσω την τέχνη, καμιά μεγαλομανία δεν είχα. Αλλά μου αρέσει πολύ η δουλειά μου. Να φτιάχνω πράγματα, να δοκιμάζω, με ενδιαφέρει πολύ η σχέση λέξης και εικόνας. Στα μικρά ημερολόγια της Αρτεμης έγραψα τα κειμενάκια… 250 φορές το καθένα. (Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών)
Πώς είναι ένα φωτογραφικό οικογενειακό άλμπουμ από τα παλιά; Ανοίγεις μια σελίδα και μπορεί να έχει φωτογραφία ένα σκέτο μπαλόνι που τυχαία τραβήχτηκε, μετά να έχει κάτι παιδάκια και μετά μια γιαγιά που τρώει μια τούρτα. Κι είναι όλα στην ίδια σελίδα. Μια απλή καθημερινή συνθήκη, αλλά κάθε εικόνα δίνει μια πολύ διαφορετική υφή. Αυτό προσπάθησα να κάνω στην ταινία. «Τώρα βλέπουμε το φεγγάρι» ή «σάπιο φαγητό». Πράγματα που δεν είναι σκηνές, παρά υφές. Ήξερα από την πολύ αρχή ότι ήθελα να κάνω κάτι που είναι σπασμένο. (Πηγή: News24/7)
Για τους ηθοποιούς της:
Με την Σοφίτα είμαστε φίλες. Γίναμε φίλες το καλοκαίρι του ‘18. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πώς δουλεύουμε ή και επικοινωνούμε καθαρά ενστικτωδώς. Η γλώσσα του ενστίκτου δεν έχει λόγια, είναι η διαίσθηση. Κι εμείς μιλάμε, γράφουμε και αναλύουμε πολύ, όχι αστεία. Αγαπιόμαστε διαισθητικά, συνεργαζόμαστε διανοητικά. Στο πλαίσιο της φιλίας μας βέβαια και πορευόμαστε μαζί. Ακόμα κι αν στο μέλλον οι “ιστορίες” μου δεν αφορούν αποκλειστικά μια νέα γυναίκα, θα υπάρχει πάντοτε ένας χαρακτήρας ειδικά φτιαγμένος για τη Σοφία. (Πηγή: Αθηνόραμα)
[Στον Λάζαρο Γεωργακόπουλο] είπα την ιστορία από την οποία αφορμάται η «ιστορία» της ταινίας, σε ένα καφέ, κοντά στη Σαρρή. Μετά μου είπε και εκείνος μια δική του ιστορία. Χωρίς να πούμε κάτι εκείνη τη στιγμή, ξέραμε ότι θα δουλέψουμε μαζί. Τώρα, θέλω να του πω ένα τεράστιο ευχαριστώ επειδή είναι καταπληκτικός στην ταινία (αυτό κι αν ήταν στοίχημα!) και ένα ακόμα πιο τεράστιο ευχαριστώ που είναι τόσο καταπληκτικός άνθρωπος. (Πηγή: Flix)
Για τα οικογενειακά βιώματα:
Για να γνωρίσουμε πραγματικά κάποιον μέσα στο ίδιο μας το σπίτι, γιατί συνήθως εκεί έχουμε τις περισσότερες παρωπίδες, τις περισσότερες προβολές και είμαστε πιο αυστηροί, πρέπει να λύσουμε και να απαλλαγούμε από όλα τα συμπλέγματά μας και να τους δούμε καθαρά σαν ανθρώπους και όχι μέσα από τον εκάστοτε ρόλο με τον οποίο συσχετιζόμαστε. Δηλαδή, να μπορέσουμε, κι αυτή είναι η μεγάλη προσωπική εξυγίανση, να δούμε τη μάνα, τον πατέρα και τα παιδιά μας ως αυθύπαρκτες οντότητες και τους αγκαλιάσουμε γι’ αυτό που είναι. (Πηγή: Euronews)
Μεγάλωσα χωρίς πατέρα, οι γονείς μου χώρισαν όταν ήμουνα μικρή και η μητέρα μου με πήρε και με πήγε στη Θεσσαλονίκη. Έτσι ήταν πολύ κομβική για τη ζωή μου η έννοια του πατέρα, η απουσία του, η παρουσία του. Στο σχολείο με ρωτούσαν «Ποιος είναι ο μπαμπάς σου;» και ήξερα μόνο να πω το όνομά του, τη δουλειά του και το ότι ήταν καλός στη δουλειά του. Αυτό άνοιξε μέσα μου ένα μεγάλο κεφάλαιο: τι σημαίνει, τελικά, πραγματική σύνδεση, πραγματική συγγένεια; Δηλαδή, πλην του αίματος, σε ποιον ανοίγω τα πιο απόκρυφά μου κομμάτια; (Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών)
Ό,τι κι αν ένιωθα πίστευα ότι δεν μπορούσα να το καταπιώ, πρέπει να βγει. Έτσι ξεκίνησα το γράψιμο. Δεν ήταν φοβερά τα κείμενα, αλλά και μόνο που κάτι άυλο μετουσιώνεται σε λέξη στο χαρτί, είναι θριαμβευτικό. Ήμουν 6 χρονών κι έλεγα πως νιώθω μόνη, ή πως μου λείπει ο μπαμπάς, ή η μαμά, δεν ξέρω ποιος μου έλειπε. Μου λείπαν όλοι. (Πηγή: News24/7)
***
-Υπάρχει κατιτίς που κάνεις, όταν είσαι πολύ στενοχωρηµένη;
-Περπατάω και μετά τραγουδάω. Ή και ταυτόχρονα.
(Πηγή: Cinemagazine)
H ταινία Σελήνη, 66 Ερωτήσεις είναι διαθέσιμη online στο Cinobo