«-Τι μετατρέπει το σκοτάδι σε φως; -Η ποίηση.» Και τι μετατρέπει ένα υβρίδιο επιστημονικής φαντασίας και φιλμ νουάρ με pulp καταβολές σε μία από τις πιο εμβληματικές και χαρακτηριστικές ταινίες της νουβέλ βαγκ; Ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ, φυσικά, ο οποίος με στιχομυθίες σαν αυτή που προηγήθηκε και με μια σαρωτική διάθεση αποδόμησης και επαναπροσδιορισμού όλων των κινηματογραφικών ειδών, που θα οδηγούσε αναπόφευκτα και στο sci-fi, μετέτρεψε το «Αλφαβίλ» σε μια από τις πιο επιδραστικές ταινίες του είδους, σε μια (ακόμη) κορωνίδα της απίστευτης πρώτης δημιουργικής περιόδου του (Χρυσή Άρκτος στην Μπερλινάλε του 1965) και σε ένα ορόσημο και σημείο αναφοράς της ποπ (και κάθε) κουλτούρας έκτοτε.

Στην ένατη μεγάλου μήκους ταινία του, το τρομερό παιδί της νουβέλ βαγκ ήθελε να εκδηλώσει για μία ακόμη φορά την αγάπη του για ένα σινεμά που μέχρι τότε θεωρούνταν και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού αποκλειστικά υλικό για b-movies, για μια ολόκληρη κατηγορία ταινιών τις οποίες η ομάδα των σκηνοθετών που ξεπήδησαν από τα Cahiers du Cinema προσπάθησαν πρώτα να επανεκτιμήσουν κριτικά και να τους προσδώσουν την καλλιτεχνική σημασία που τους άξιζε, πριν περάσουν πίσω από την κάμερα και εκδηλώσουν έμπρακτα την αγάπη τους, γράφοντας τη δική τους κινηματογραφική ιστορία.

Οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας και τα φιλμ νουάρ ανήκαν κατ’ εξοχήν σ’ αυτό το σινεμά. Το ίδιο και το γαλλικό υπο-είδος των b-movies με τον Λεμί Κοσιόν, στις οποίες ο βγαλμένος από τα μυθιστορήματα του Άγγλου συγγραφέα Πίτερ Τσέινι ιδιωτικός ντετέκτιβ/πράκτορας του FBI πήρε τη μορφή του Γάλλου ηθοποιού Εντί Κονσταντίν. Όλα τα παραπάνω ανακατεύτηκαν γλυκά και σινεφιλικά από τον Γκοντάρ, μαζί με την αναπόφευκτη και αιώνια μούσα Άννα Καρίνα και τις αναμενόμενες γενναίες και, όπως πάντα, ευφυείς δόσεις φιλοσοφικού, πολιτικού και κινηματογραφικού (ανα)στοχασμού πάνω στη μετα-νεωτερικότητα και το ίδιο το κινηματογραφικό μέσο για να καταλήξουν στο «Αλφαβίλ».

Σε ένα απροσδιόριστο μέλλον, πιο μακρινό αλλά και πιο κοντινό από αυτό που ονειρευόμασταν ή φοβόμασταν, ο Λεμί Κοσιόν επισκέπτεται τη διαστημική πόλη του τίτλου παριστάνοντας τον δημοσιογράφο, με μυστική αποστολή την ανεύρεση ενός συναδέλφου του, ο οποίος με τη σειρά του αναζητούσε έναν επιστήμονα. Γρήγορα διαπιστώνει ότι η ζωή του βρίσκεται ήδη σε κίνδυνο, αλλά με όπλο τις γροθιές του και ένα σαρανταπεντάρι που περιμένει τσεχοφικά να χρησιμοποιηθεί, θα τα βάλει με τον πανίσχυρο υπολογιστή Άλφα-60, ο οποίος εξουσιάζει την πόλη έχοντας επιβάλει έναν τεχνοκρατικό φασισμό που απαγορεύει κάθε συναίσθημα.

Στην πορεία θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί την κόρη του σατανικού κατασκευαστή του υπολογιστή Καθηγητή Φον Μπράουν, μια γυναίκα που έχει μεγαλώσει στην πόλη και αγνοεί παντελώς τι σημαίνει αγάπη. Μετά από μια σειρά συμπλοκών, αποκαλύψεων, αλλά και διαλόγων με τον υπολογιστή και το δημιουργό του, ο Λεμί Κοσιόν θα συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να καταστρέψει τον δυνάστη και να απελευθερώσει τους κατοίκους και το κορίτσι που αγαπά.

Κι αν όλα αυτά στη σύνοψη μοιάζουν αφελή, στερεοτυπικά και σχηματικά, η απάντηση είναι πως ναι, εν μέρει είναι, γιατί μόνο έτσι ο Γκοντάρ θα μπορούσε να πάρει τους σημειολογικούς κώδικες της επιστημονικής φαντασίας και του φιλμ νουάρ και να τους υπονομεύσει εκ των έσω, σε μια ταινία όπου ο κεντρικός ήρωας είναι μεν σκληρός, δωρικός και λιγομίλητος γιατί αυτό απαιτεί το genre, αλλά μπορεί να καταστρέψει έναν ολόκληρο πολιτισμό με μια φιλοσοφική ερώτηση που εσωκλείει όλη την ανθρώπινη εμπειρία και η κεντρική ηρωίδα είναι μια femme fatale, η οποία γίνεται η αιτία για να ξεκινήσει η αντίσταση, νιώθοντας κάτι που ούτε η ίδια γνωρίζει τι είναι αυτό.

Κι όλα αυτά σε ένα δυστοπικό σύμπαν, που μοιάζει ύποπτα γνώριμο με τον κόσμο της εποχής του σκηνοθέτη, όχι μόνο γιατί το budget ήταν μηδαμινό και ο Γκοντάρ γύρισε την ταινία στο Παρίσι της δεκαετίας του 60, εκμεταλλευόμενος τη φουτουριστική γεωμετρικότητα μιας μητρόπολης και των κτιρίων της, αλλά κυρίως ως μια υπόμνηση ότι ίσως το μέλλον είναι ήδη εδώ και η αγάπη θα είναι για πάντα η έσχατη λύση της ανθρωπότητας. Με αυτή τη λέξη, άλλωστε, θα ολοκληρωθεί η πορεία της Άννα Καρίνα στη λύτρωση και στη ζωή, ως μια άλλη Ευρυδίκη που βλέπει επιτέλους το φως μετά από έναν σκοτεινό Κάτω Κόσμο χωρίς ποίηση, και θα τελειώσει ακόμα μια ταινία του Γκοντάρ που άλλαξε το σινεμά για πάντα.