*Η ταινία είναι διαθέσιμη για streaming στο Cinobo στο πλαίσιο του αφιερώματος New Asian Cinema

Ένας ιός που μετατρέπει ανθρώπους σε ζόμπι ξεσπά στη διάρκεια μιας διαδρομής ρουτίνας ενός τρένου από τη Σεούλ με προορισμό το Μπουσάν. Ανάμεσα στους επιβάτες βρίσκεται ένας γιάπης πατέρας που πηγαίνει την κόρη του να δει την μητέρα της, με την οποία είναι χωρισμένοι. Στη διάρκεια του κολασμένου ταξιδιού βιώνει μια πλήρη υπαρξιακή κρίση με επίκεντρο την κόρη του, και τη σχέση που έχει με τους ανθρώπους γύρω του, όσο επιτρέπει στη δουλειά του να τον μετατρέψει σε ένα κυνικό, εχμ, ζόμπι.

Καθώς το τρένο κινείται, ο έξω κόσμος καταλαμβάνεται πλήρως από τα ζόμπι κι έτσι δημιουργείται μια συναρπαστική δομή ισχύος. Τι αξία έχουν οι γραβάτες, η τάξη και η κοινωνική ισχύς όταν η ίδια η σύμβαση των κοινωνικών δομών καταρρίπτεται μπροστά στα μάτια σου, έξω από το παράθυρο, ή στο δίπλα βαγόνι;

Μια ταινία γεμάτη ενέργεια, τρομερά διασκεδαστική και εφευρετική και εντυπωσιακή οπτικά χάρη στον τρόπο με τον οποίο ο σκηνοθέτης δημιουργεί σασπένς και δράση ακόμα και μέσα από ήχους ή σκιές. Το «Εξπρές των Ζωντανών Νεκρών» έφτασε ένα απρόσμενο επίπεδο επιτυχίας, σε κριτική, σε Φεστιβάλ, και τελικά και στο κοινό, που το μετέτρεψε σε παγκόσμιου βεληνεκούς μπλοκμπάστερ. Πραγματοποίησε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Καννών του 2016 και έφτασε στη συνέχεια στον αριθμό ρεκόρ των περισσότερων από 10 εκατομμυρίων εισιτηρίων στη Νότια Κορέα, βρίσκοντας το δρόμο της αργά αλλά σταθερά στις περισσότερες κινηματογραφικές αγορές του κόσμου. (Στην Ελλάδα, αφού προβλήθηκε στις Νύχτες Πρεμιέρας, παίχτηκε στις αίθουσες πολύ αργότερα, το καλοκαίρι του ‘18.)

Εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον όμως με το φαινόμενο έχει και το πώς οδηγήθηκε εκεί η καριέρα του σκηνοθέτη Γέον Σανγκ-χο. Γιατί το «Εξπρές» μπορεί να είναι η πρώτη του live action ταινία μεγάλου μήκους, όμως είχαν προηγηθεί ορισμένες αξιοσημείωτες κινουμένων σχεδίων που έκαναν σαφή και την κοινωνική έγνοια του σινεμά του. Το ντεμπούτο του, «The King of Pigs» βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ της Μπουσάν, παίχτηκε στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών στις Κάννες και αφορά τη σχολική βία, ενώ το βιαιότερο δεύτερο φιλμ του, «The Fake», αφορά την κόντρα ενός άντρα με τον χειριστικό ιερέα μιας επαρχιακής πόλης.

Ακόμα κι η ιδέα του «Εξπρές» γεννήθηκε μέσα από ένα φιλμ κινουμένων σχεδίων. Γυρίζοντας το «Seoul Station», ένα φιλμ κινουμένων σχεδίων για την εμφάνιση ζόμπι και το πώς οι περαστικοί πέρναγαν τους άστεγους του σταθμού της Σεούλ για ζόμπι, ο Γέον σκέφτηκε πως θα ήταν ενδιαφέρουσα μια συνέχεια όπου ένας από αυτούς ανεβαίνει κρυφά σε ένα από τα bullet trains διασπείροντας τον ιό. Το «Seoul Station» τελικά κυκλοφόρησε λίγο μετά το «Εξπρές» ως πρίκουελ, παρότι προηγήθηκε ως σύλληψη και ως παραγωγή.

Όμως τόσο οι κοινωνικές αλληγορίες στην καρδιά αυτών των animation, όσο και στοιχεία κίνησης και αισθητικής, καθορίζουν τελικά και το «Εξπρές». Ο σκηνοθέτης κάνει χρήση χρωμάτων και σκιών για να χορογραφήσει το σασπένς και τον τρόμο με εντελώς κινητικό τρόπο. Από την κάμερα που διαρκώς μοιάζει να ίπταται καταγράφοντας την κίνηση σε δύο παράλληλα επίπεδα, μέχρι τη σύλληψη των ίδιων των ζόμπι που παραπέμπουν σε πτώματα που χορεύουν.

Ταυτόχρονα, το απρόσμενα συναισθηματικό κέντρο βάρους διαθέτει μια αιχμηρά σατιρική κοινωνική ματιά. «Στις παλιές καλές εποχές θα τους επανεκπαιδεύαμε», λέει ένας από τους αντιπαθείς, προνομιούχους επιβάτες της πρώτης θέσης παρατηρώντας έναν από τους κοινωνικά κατώτερους συνταξιδιώτες του. Το φιλμ απεικονίζει μια κόλαση σφραγισμένη με γιάπικες γραβάτες, όμως η καρδιά του είναι αθεράπευτα μελοδραματική καθώς τα πάντα τελικά καταλήγουν σε μικρές τραγικές επιλογές επιβίωσης, με αδέλφια που θυσιάζονται και με οικογένειες που σώζονται (με έναν κάποιο έστω τρόπο).

Ο Γέον στοχεύει εξαρχής σε ένα βασικό επίπεδο ρεαλισμού, όχι απλά επειδή το θεωρεί απαραίτητο στοιχείο για τη λειτουργικότητα της ταινίας στο Κορεάτικο context (όπως συμβαίνει και με το «Host» του Μπονγκ Τζουν-χο, ένα εξωφρενικό sci-fi concept περιτυλίγεται από απόλυτης συναισθηματικής και κοινωνικής σοβαρότητας πλαισίωση και ανάπτυξη), αλλά κι επειδή εξηγεί πως οι αναφορές του εκεί, έτσι κι αλλιώς, τον οδηγούν- από το δεύτερο μέρος του anime «Akira» μέχρι τις ταινίες «United 93» και «Captain Phillips» του Πολ Γκρίνγκρας.

«Αυτές οι ταινίες απεικονίζουν συμβάντα με ρεαλιστικό τρόπο σε έναν περιορισμένο χώρο», εξηγεί σε παλιότερη συνέντευξή του, σημειώνοντας πως και στο «Εξπρές» οι ήρωές του μάχονται με ζόμπι σε έναν κλειστό (κινούμενο) χώρο τον οποίο χαρτογραφεί με απόλυτη αφοσίωση και σοβαρότητα. «Επίσης ήθελα λίγο από το mood του “Mist” (2007) και του “The Road” (2009), συμπληρώνει. «To πρώτο εξερευνά πώς είναι για ανθρώπους κλεισμένους μέσα σε ένα μίνι-μάρκετ, το να μη γνωρίζουν τι συμβαίνει στον εξωτερικό χώρο και πώς αυτό δημιουργεί μια μοναδική δομή ισχύος. Το δεύτερο δείχνει έναν πατέρα κι έναν γιο να περιφέρονται σε μια μετα-αποκαλυπτική γη».

Μέσα από αυτή την ιδιόμορφη μίξη αισθητικών μοτίβων και σημείων αναφοράς, το «Εξπρές των Ζωντανών Νεκρών» αποτελεί τελικά μια από τις μεγαλύτερες σύγχρονες επιτυχίες του Κορεάτικου σινεμά. Του οποίου η ορμητικά κόμικ αισθητική δίνει μια διαρκή αίσθηση κινδύνου και κίνησης, και που πίσω από τη δράση κρύβει ένα καλά δομημένο μελόδραμα οικογενειακής επιβίωσης κι επανένωσης μέσα από μια φρέσκια, ποπ προσέγγιση στη ζόμπι μυθολογία. Καθόλου περίεργο τελικά που εξελίχθηκε σε απόλυτο must για τους λάτρεις του είδους.

*Το «Εξπρές των Ζωντανών Νεκρών» είναι διαθέσιμο για streaming στο Cinobo. Διάβασε για όλες τις ταινίες του αφιερώματος στο Νέο Ασιατικό Σινεμά εδώ