Μια μελαχρινή γυναίκα παθαίνει αμνησία μετά από ένα τροχαίο. Περιπλανιέται στους δρόμους του Λος Άντζελες προτού καταφύγει σε ένα διαμέρισμα. Εκεί την ανακαλύπτει η Μπέτι, μια ξανθιά γυναίκα από τη μεσοδυτική Αμερική που έχει έρθει στην Πόλη των Αγγέλων αναζητώντας τη φήμη ως ηθοποιός. Μαζί, οι δυο τους προσπαθούν να λύσουν το μυστήριο της αληθινής ταυτότητας της Ρίτα, σε ένα ονειρικό Λος Άντζελες, που δεν έχει χαλάσει ούτε η κυκλοφοριακή συμφόρηση ούτε το νέφος.

Διάσημος για τις ελάχιστες συνεντεύξεις του και για τα ακόμα λιγότερα πράγματα που λέει σε αυτές, ο Ντέιβιντ Λιντς ανέπτυξε αρκετές από τις σκέψεις (και τα όνειρά του) στο βιβλίο «Lynch on Lynch» του 2005. Λίγα χρόνια μετά την πρεμιέρα του «Mulholland Drive» και με τη φήμη της ταινίας ήδη να γιγαντώνεται, ο Λιντς μιλάει στο βιβλίο αυτό για το πώς το πρότζεκτ μετατράπηκε από σειρά σε ταινία, για την σχέση του με το Λος Άντζελες, και για το πώς θέλει κάθε θεατής να είναι ντετέκτιβ – και καθόλου να τον πειράζει αν καθένας ερμηνεύσει την ταινία διαφορετικά από τον ίδιο.

Η Criterion ξεχώρισε πριν χρόνια μερικά από τα όσα είχε να πει ο Ντέιβιντ Λιντς για το «Mulholland Drive» κι εμείς παρουσιάζουμε μεταφρασμένα μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα αποσπάσματα, καθώς το αριστούργημα του Λιντς στριμάρει στο Cinobo.

Πώς πρότεινες αρχικά το «Mulholland Drive» στο ABC ως τηλεοπτική σειρά;

Είχα απλά δύο σελίδες που τους διάβασα και μετά περισσότερα πράγματα για να τους δώσω ένα mood του όλου πράγματος. Και σε εκείνο το σημείο, όλοι έλεγαν: «Ακούγεται υπέροχο. Ας το κάνουμε».

Αλλά τι ήταν σε αυτές τις δύο σελίδες;

Δύο πράγματα: μια γυναίκα που προσπαθεί να γίνει σταρ στο Χόλιγουντ και ταυτόχρονα γίνεται χωρίς να το καταλάβει ντετέκτιβ και ενδεχομένως μπαίνει σε έναν επικίνδυνο κόσμο.

Καθώς η ιδέα αναπτυσσόταν στο μυαλό σου, τι ήταν αυτό που σε έκανε να ερωτευτείς το «Mulholland Drive»;

Αν κάποιος σας έλεγε: «Τι ήταν αυτό που σε έκανε πραγματικά να την ερωτευτείς σε αυτό το κορίτσι;», δεν θα μπορούσατε να πείτε μόνο ένα πράγμα. Είναι τόσα πολλά πράγματα. Είναι τα πάντα. Το ίδιο συμβαίνει και με αυτό. Σου έρχεται μια ιδέα. Μια στιγμή πριν, δεν υπήρχε. Και έρχεται τόσο γρήγορα! Και όταν σου έρχεται η ιδέα, μερικές φορές έρχεται με μια έμπνευση, μια ενέργεια, που σε φτιάχνει. Ίσως η αγάπη είναι μέσα στην ιδέα και απλά έρχεται μέσα σου. Δεν ξέρω. Αλλά η ιδέα είναι πραγματικά μικρή, και στη συνέχεια επεκτείνεται και σου παρουσιάζεται, ώστε να τη δεις ολοκληρωτικά. Είναι σαν ένας σπόρος. Το δέντρο είναι πραγματικά εκεί, αλλά δεν είναι ακόμα δέντρο. Θέλει να γίνει δέντρο, αλλά είναι απλώς ένας σπόρος.

Μερικές φορές μια ιδέα σου παρουσιάζεται και εκπλήσσεσαι όπως όλοι οι άλλοι. Θυμάμαι όταν έγραφα το «Mulholland Drive», ο χαρακτήρας του καουμπόη ήρθε απλά μια νύχτα. Άρχισα να μιλάω για αυτόν τον καουμπόη. Αυτό συμβαίνει - κάτι αρχίζει να συμβαίνει, αλλά δεν υπήρχε πριν από μια στιγμή.

Ανησυχείς τότε για το πώς αυτή η ιδέα θα ταιριάξει με όλα τα υπόλοιπα;

Όχι, γιατί είσαι ο ίδιος σε αυτόν τον κόσμο. Απλά πηγαίνεις. Δεν υπάρχει ακόμα ταινία. Μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία, απλά συνεχίζεις. Κάπου στην πορεία, όταν φαίνεται ότι παίρνει κάποιο σχήμα, οι υπόλοιπες ιδέες συγκεντρώνονται γύρω σου για να δουν αν μπορούν να χωρέσουν σε αυτό το σχήμα. Ίσως διαπιστώσεις ότι αυτό το πράγμα δεν πρόκειται να λειτουργήσει, οπότε το φυλάς σε ένα κουτί για αργότερα.

Μίλησέ μου για τον χαρακτήρα της Νταϊάν - ή της Μπέτι, καθώς υπάρχουν δύο χαρακτήρες με διαφορετικά ονόματα, τους οποίους υποδύεται η Ναόμι Γουότς. Πώς την αποκαλούμε;

Το συγκεκριμένο κορίτσι, η Νταϊάν, βλέπει πράγματα που θέλει, αλλά δεν μπορεί να τα αποκτήσει. Είναι όλα εκεί –το πάρτι– αλλά δεν είναι προσκεκλημένη. Και αυτό την επηρεάζει. Θα μπορούσες να το πεις μοίρα – αν δεν σου χαμογελάσει, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Μπορεί να έχεις το μεγαλύτερο ταλέντο και τις καλύτερες ιδέες, αλλά αν δεν ανοίξει αυτή η πόρτα, είσαι άτυχος. Χρειάζονται τόσα πολλά συστατικά και το άνοιγμα της πόρτας για να τα καταφέρεις τελικά.

Υπάρχουν ανέκδοτα για το πώς στο Λος Άντζελες όλοι γράφουν σενάριο και όλοι έχουν βιογραφικό και φωτογραφία. Έτσι, υπάρχει μια λαχτάρα να έχεις την ευκαιρία να εκφραστείς –  ένα είδος δημιουργικότητας στον αέρα. Όλοι είναι πρόθυμοι να τολμήσουν και να ρισκάρουν. Είναι μια σύγχρονη πόλη από αυτή την άποψη. Είναι σαν να θέλεις να πας στο Λας Βέγκας και να μετατρέψεις το ένα δολάριο σε ένα εκατομμύριο δολάρια.

Ένιωσες ποτέ κι εσύ έτσι για αυτή την πόλη – ότι ήταν το μέρος για να κάνεις καριέρα ως σκηνοθέτης;

Όχι. Ήρθα από μια περίεργη είσοδο και δεν ήξερα τίποτα γι' αυτό. Έφτασα εδώ τον Αύγουστο του 1970, τη νύχτα, και ξύπνησα το πρωί και δεν είχα ξαναδεί το φως τόσο έντονο. Ένα συναίσθημα έρχεται με αυτό το φως, ένα συναίσθημα δημιουργικής ελευθερίας. Έτσι, για μένα ήταν σχεδόν μια άμεση σχέση αγάπης από τότε. Ας ελπίσουμε ότι ο καθένας θα βρει ένα μέρος όπου θα νιώθει καλά με το να βρίσκεται εκεί που βρίσκεται – ένα μέρος που θα του κάνει κάτι. Αυτό είναι το Λος Άντζελες για μένα.

Πάντα με ιντριγκάρει το ακριβές χρονικό πλαίσιο σε πολλές από τις ταινίες σου. Το «Mulholland Drive» είναι προκλητικά σύγχρονο, και όμως έχει την αίσθηση ότι συμβαίνει στο παρελθόν – τη δεκαετία του '50 ή ακόμα και τη δεκαετία του '30 και του '40.

Αλλά αυτό μοιάζει τόσο πολύ με την πραγματική μας ζωή. Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας σχεδιάζουμε το μέλλον και πολλές φορές μέσα στην ημέρα σκεφτόμαστε το παρελθόν. Ακούμε ρετρό ραδιόφωνο και βλέπουμε ρετρό τηλεόραση. Υπάρχουν όλων των ειδών οι ευκαιρίες για να ξαναζήσουμε το παρελθόν και κάθε δευτερόλεπτο έρχονται νέα πράγματα. Υπάρχει κάποιο είδος παρόντος, αλλά το παρόν είναι το πιο άπιαστο, επειδή περνάει πολύ γρήγορα.

Κατά τη μετάβασή του από τηλεοπτικό πιλότο σε ταινία μεγάλου μήκους, το «Mulholland Drive» έγινε πιο περίπλοκο;

Όχι, έγινε πολύ πιο απλό.

Αλλά υπήρχαν πολλά στοιχεία που έπρεπε να συνδεθούν και αφηγηματικά νήματα να δέσουν.

Σίγουρα, αλλά όταν δουλεύεις πάνω σε κάτι, έχεις νήματα που βγαίνουν από εδώ και από εκεί και τελειώνουν. Αλλά ένα από αυτά τα νήματα θα συνεχίσει, ενώ άλλα θα ατροφήσουν και θα πέσουν. Μερικές φορές πηγαίνεις προς διαφορετικές κατευθύνσεις για να βρεις το κύριο μονοπάτι σου. Και ίσως μία από αυτές τις χορδές που ξεκίνησαν να επιστρέφει αιφνιδιαστικά στο τέλος, με διαφορετική μορφή, και λες: «Έτσι ταιριάζει αυτό το πράγμα». Όλα τα νήματα στο «Mulholland Drive» είναι δεμένα.

Η ταινία είναι γεμάτη από προφανείς ενδείξεις, αλλά υπάρχουν πολλά άλλα πράγματα που αποτελούν σημαντικές οπτικές και ηχητικές ενδείξεις που δεν είναι προφανείς. Έτσι, μερικές φορές φαίνεται σαν να απολαμβάνεις να πειράζεις ή να βυθίζεις τον θεατή στο μυστήριο.

Όχι, ποτέ δεν το κάνεις αυτό στο κοινό. Έρχεται μια ιδέα, και το κάνεις όπως η ιδέα λέει ότι θέλει να είναι, και απλά μένεις πιστός σε αυτό. Οι ενδείξεις είναι όμορφες γιατί πιστεύω ότι όλοι είμαστε ντετέκτιβ. Σκεφτόμαστε τα πράγματα και καταλαβαίνουμε πράγματα. Πάντα δουλεύουμε με αυτόν τον τρόπο. Το μυαλό των ανθρώπων κρατάει τα πράγματα και σχηματίζει συμπεράσματα με ενδείξεις. Είναι σαν τη μουσική. Η μουσική ξεκινάει, ένα θέμα μπαίνει, φεύγει, και όταν επιστρέφει, είναι πολύ μεγαλύτερο εξαιτίας αυτού που προηγήθηκε.

Αλλά το κοινό έχει παλέψει με το να προσπαθήσει να βρει την ταινία και, σε ένα σημείο, θέλει απλώς να του πεις τι σημαίνουν όλα αυτά – για σένα.

Ναι, και πάντα λέω το ίδιο πράγμα: νομίζω ότι ξέρουν πραγματικά μόνοι τους περί τίνος πρόκειται. Νομίζω ότι η διαίσθηση –ο ντετέκτιβ μέσα μας– συνθέτει τα πράγματα με έναν τρόπο που βγάζει νόημα για εμάς. Λένε ότι η διαίσθηση σου δίνει μια εσωτερική γνώση, αλλά το περίεργο με την εσωτερική γνώση είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να την επικοινωνήσεις σε κάποιον άλλο. Μόλις προσπαθήσεις, συνειδητοποιείς ότι δεν έχεις τις λέξεις ή την ικανότητα να πεις αυτή την εσωτερική γνώση στον φίλο σου. Αλλά εξακολουθείς να το ξέρεις! Νομίζω ότι δεν μπορείς να το επικοινωνήσεις επειδή η γνώση είναι πολύ όμορφα αφηρημένη. Κι όμως οι ποιητές μπορούν να πιάσουν μια αφαίρεση με λέξεις και να σου δώσουν ένα συναίσθημα που δεν μπορείς να έχεις με κανέναν άλλο τρόπο.

Νομίζω ότι οι άνθρωποι ξέρουν τι είναι γι' αυτούς το «Mulholland Drive», αλλά δεν το εμπιστεύονται. Θέλουν να τους το πει κάποιος άλλος. Μου αρέσει ο κόσμος που το αναλύει, αλλά δεν με χρειάζονται για να τους βοηθήσω. Αυτό είναι το ωραίο, να καταλαβαίνεις τα πράγματα ως ντετέκτιβ. Το να τους το λες τους στερεί τη χαρά του να το σκέφτονται και να το νιώθουν και να καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα.

Και δεν έχει σημασία αν αυτό το συμπέρασμα δεν είναι το ίδιο με το δικό σου;

Σωστά, διότι ακόμη και αν καταλάβεις το όλο πράγμα, θα εξακολουθούν να υπάρχουν κάποια αφηρημένα στοιχεία σε αυτό που θα πρέπει κατά κάποιο τρόπο να αισθανθείς-σκεφτείς. Θα πρέπει να πεις, «Το καταλαβαίνω κάπως αυτό, αλλά δεν ξέρω ακριβώς τι είναι». Περίπου. Τα καρέ είναι πάντα τα ίδια στην ταινία – έχουν πάντα το ίδιο μήκος, και το ίδιο soundtrack τρέχει πάντα κατά μήκος τους. Αλλά η εμπειρία στην αίθουσα αλλάζει ανάλογα με το κοινό. Αυτός είναι άλλος ένας λόγος για τον οποίο δεν πρέπει να λέγονται πολλά στους ανθρώπους, γιατί η “γνώση” σαπίζει αυτή την εμπειρία.