“Αν δεν έχεις δει το σινεμά του Ράι, είναι σαν να υπάρχεις στον κόσμο χωρίς να έχεις δει τον ήλιο ή το φεγγάρι”. Τάδε έφη Ακίρα Κουροσάβα, για έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του σινεμά του δημιουργού στην κινηματογραφική ιστορία, τον μεγάλο ποιητή του Ινδικού κινηματογράφου, που απέδωσε όπως κανένας ως τότε τα κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά μιας χώρας γεμάτης αλλαγές και αντιθέσεις.

O Σατιατζίτ Ράι γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καλκούτα, σε μια οικογένεια με πολύχρονη πορεία στις τέχνες και τα γράμματα. Πολυπράγμων και πολύμαθος ο ίδιος, ασχολήθηκε με τη γραφιστική και τη διαφήμιση μέχρι που, το 1949, συναντήθηκε με τον Ζαν Ρενουάρ, ο οποίος έκανε ρεπεράζ για την ταινία του “Το Ποτάμι” στην Ινδία. Ο Ρενουάρ έμελλε να γίνει ο πρώτος άνθρωπος που διάβασε το σενάριο για το “Τραγούδι του Δρόμου”, το πρώτο μέρος της αριστουργηματικής “Τριλογίας του Απού” που καθιέρωσε τον σκηνοθέτη στο διεθνές στερέωμα. Η επιρροή του ιταλικού νεορεαλισμού στο έργο του θα είναι βαθιά και καθοριστική, αφού ο Ράι θα ήταν από τους πρώτους Ινδούς σκηνοθέτες που έβγαλαν την κάμερα στον δρόμο και αναζήτησαν την αλήθεια των καθημερινών ανθρώπων της Βεγγάλης, δουλεύοντας με ερασιτέχνες ηθοποιούς σε φυσικούς χώρους.

Από τότε μέχρι και τον θάνατό του το 1992, ο Ράι σκηνοθετεί 37 ταινίες στις οποίες έχει τον πλήρη καλλιτεχνικό έλεγχο, από τη μουσική μέχρι τις προωθητικές αφίσες, βάζοντας την υπογραφή του σε μερικές από τις συναρπαστικότερες κινηματογραφικές εικόνες που έχουν δημιουργηθεί στην ιστορία του σινεμά. Με τη λιτή, ουμανιστική προσέγγιση που χαρακτήρισε το έργο του, θα καταπιαστεί με τις αντιθέσεις που διατρέχουν την πολιτισμική ταυτότητα της χώρας του, με ανεξίτηλη αγάπη για την Καλκούτα και τη Βεγγάλη. Θα καταγράψει τη βαθιά ρίζα της παράδοσης την εποχή του εκσυγχρονισμού, τη θρησκευτική πίστη που κλονίζεται από την ανάγκη για πρόοδο, τη θέση της γυναίκας, αλλά, κυρίως, τη συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας και κουλτούρας σε αντιδιαστολή με τις αποικιοκρατικές επιρροές της Μεγάλης Βρετανίας.

Στο Cinobo, παρουσιάζουμε 6 ταινίες της περιόδου 1963-1979 στις οποίες αντικατοπτρίζεται ο θεματικός και καλλιτεχνικός πλούτος του σινεμά του Σατιατζίτ Ράι. Από τα θρυλικά και διεθνώς βραβευμένα “Η Μοναχική Σύζυγος” και “Ο Ήρωας”, μέχρι λιγότερο γνωστές στιγμές τις φιλμογραφίας του, όπως ο “Θεός Ελέφαντας”. Η Ινδουιστική παράδοση συνυπάρχει με τη δυτικοποίηση και τον εκμοντερνισμό της σύγχρονης του σκηνοθέτη Ινδίας και η εθνική κινηματογραφία συναντάται με το οικουμενικό, στις ταινίες αυτές που φανερώνουν τους προβληματισμούς του Ράι σχετικά με τον θρησκευτικό φανατισμό, τον κοινωνικό εκσυγχρονισμό και το αποικιοκρατικό παρελθόν, μέσα από τη μοναδική κινηματογραφική του γλώσσα που συνδυάζει το δυτικό ρεαλιστικό σινεμά με απαράμιλλο στυλ και εικαστική αρμονία.

Σε αυτό το αφιέρωμα αναδεικνύουμε και επανασυστήνουμε στο ελληνικό κοινό έναν καλλιτέχνη που ήταν κάτι πολύ παραπάνω από ένας Ινδός κινηματογραφιστής: μια από τις πιο καθοριστικές φιγούρες του παγκόσμιου μεταπολεμικού σινεμά. Οι ταινίες του έχουν υπάρξει εξαιρετικά δυσεύρετες ανά τα χρόνια και γνωστές σε κύκλους εκλεκτικών σινεφίλ και το Cinobo δίνει τη δυνατότητα σε ένα ακόμα μεγαλύτερο κοινό να τις ανακαλύψει και να τις επανεκτιμήσει. Και είμαστε σίγουροι ότι αυτό που θα βρει θα είναι συναρπαστικό.