«Δεν μπορώ να είμαι απαισιόδοξος γιατί είμαι ζωντανός».
Μέχρι την τελευταία του πνοή την 1η Δεκεμβρίου του 1987 σε νοσοκομείο του Παρισιού, χτυπημένος από την επάρατη νόσο, ο Τζέιμς Μπόλντουιν μαχόταν σε ένα διπλό στρατόπεδο. Μαύρος και ομοφυλόφιλος, εκπρόσωπος μιας διπλής μειονότητας που προσπαθούσε να διεκδικήσει τα πολιτικά και κοινωνικά της δικαιώματα σε μια ρατσιστική και μισαλλόδοξη χώρα, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Μπόλντουιν αναδείχθηκε σε κυρίαρχη μορφή του αγώνα με έναν λόγο μεστό και πύρινο, μέσα από λογοτεχνικά και μη έργα και δημόσιες ομιλίες και εμφανίσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης της χώρας του.
Ο θάνατός του άφησε ημιτελές ένα μεγαλόπνοο έργο που είχε ήδη συλληφθεί ως ιδέα από το 1979. Ο τίτλος του θα ήταν “Remember This House” και θα αφορούσε την προσωπική του επαφή και την πολιτισμική παρακαταθήκη τριών εμβληματικών προσωπικοτήτων του αγώνα για τα δικαιώματα των μαύρων, οι οποίες καθόλου τυχαία έπεσαν θύματα δολοφονίες με απόσταση μερικών ετών μεταξύ τους: του Μέντγκαρ Ίβερς, του Μάλκολμ Χ και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Αυτό το υλικό έμεινε στην αφάνεια επί τρεις δεκαετίες, μέχρι τη στιγμή που ο σκηνοθέτης Ραούλ Πεκ, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τζέιμς Μπόλντουιν, αποφάσισε ότι θα αποτελέσει τη σεναριακή και δημιουργική βάση για μια συνολική επαναπροσέγγιση όχι μόνο ενός λόγου που δεν έχασε ούτε μια στιγμή τη σημασία του από την πρώτη φορά που αρθρώθηκε δημόσια το 1953, αλλά και της αποτύπωσης της μαύρης φυλής από την κυρίαρχη λαϊκή κουλτούρα. Το αποτέλεσμα ήταν μια από τις καλύτερες και πιο επιδραστικές ταινίες τεκμηρίωσης του νέου αιώνα: το “Δεν είμαι ο Νέγρος Σου”.
Ο Πεκ εμπλουτίζει τις πύρινες και παθιασμένες λέξεις του Μπόλντουιν (αλήθεια, πόσο σπουδαίο έργο θα έβγαινε, αν ολοκληρωνόταν) με εικόνες από το κλασικό Χόλιγουντ και με διάφορα επίκαιρα της εποχής για μια συνολική εκτίμηση του βάθους του ρατσισμού μιας χώρας, την οποία ο συγγραφέας εγκατέλειψε προκειμένου να περιπλανηθεί άπατρις στην Ευρώπη, όταν όμως άρχισαν να δολοφονούνται διαδοχικά οι ηγέτες του αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα, επέστρεψε για να παλέψει κι αυτός σε έναν αγώνα που ακόμα δεν έχει κερδηθεί. Χρησιμοποιεί πλάνα από κλασικές και διάσημες στους πάντες ταινίες για να καταδείξει πως ο “Νέγρος” έχει αποτυπωθεί μειωτικά και υποδεέστερα για να τσιμεντώσει μια φαινομενικά ακλόνητη αντίληψη κατά την οποία στην καλύτερη περίπτωση αντιμετωπίζεται με την παθητικότητα ενός Μπάρμπα Θωμά και στη χειρότερη ως μια δαιμονοποιημένη μορφή του άγριου, του αλλόκοτου, του σεξουαλικά φορτισμένου, του ενστικτώδους.
Μέσα και πάνω από αυτές τις εικόνες εξυψώνονται οι τρεις μορφές των φίλων και συναγωνιστών του Μπόλντγουιν, θύματα όλοι ενός αγώνα για κάτι τόσο αυτονόητο, που δεν θα μπορούσε παρά να παταχθεί με το χειρότερο δυνατό τρόπο, την ίδια τους τη ζωή. Ανάμεσα στον ριζοσπαστικό εξτρεμισμό του Μάλκολμ Χ και στην πολιτική ανυπακοή της μη βίας και της αγάπης του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο λόγος του Μπόλντγουιν, είτε μέσα από τις αρχειακές εμφανίσεις του στην αμερικανική τηλεόραση, είτε κατά τη διάρκεια μιας πανεπιστημιακής διάλεξης μπροστά σε ένα αμιγώς λευκό ακροατήριο στη Μεγάλη Βρετανία, είτε μέσω voice over των κειμένων του με τη φωνή του Σάμιουελ Τζάκσον, αντηχεί σε παρελθόν, παρόν και μέλλον, μετατρέποντας το cultural moment της αναζωπύρωσης του παγκόσμιου ενδιαφέροντος για εκείνον σε μια διαχρονική σπουδή για τα ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα, για τα αιτήματα που ακόμα αναζητούν τη δικαίωση.
Ανάμεσα στην ποίηση και τον πραγματισμό, την υπερηφάνεια και την πίκρα, την ελπίδα και την απογοήτευση, η ένταση του βλέμματος και η δύναμη των λέξεων (και των συναισθημάτων που αναβλύζουν από αυτές) μεταφέρονται ατόφιες στον θεατή που δεν μπορεί παρά να συγκινηθεί και να θαυμάσει τελικά τον συγγραφέα και ακτιβιστή Μπόλντουιν για την τόσο βαθιά η γνώση του, την τόσο διεισδυτική εμβρίθεια της σκέψης του μα πάνω απ’ όλα την αγάπη του. Την αγάπη για μια χώρα που δεν του επιστράφηκε ποτέ.
