Στη Γουατεμάλα του σήμερα, ο Πάμπλο είναι ένας 40χρονος παντρεμένος πατέρας δύο παιδιών και εφημέριος της Ευαγγελικής Εκκλησίας. Οι πειρασμοί όμως κοιτάζουν κατάματα τον Πάμπλο, που θα ερωτευτεί τον Φρανσίσκο. Τότε, η σύζυγός του, η οικογένεια και η Εκκλησία θα αποφασίσουν να τον επαναφέρουν στο σωστό δρόμο. Ο Θεός μπορεί να αγαπάει τον αμαρτωλό, αλλά μισεί την αμαρτία.

Ακροβατώντας εντυπωσιακά και με σκηνοθετική βεβαιότητα ανάμεσα στον σκληρό ρεαλισμό μιας -βασισμένης σε ενδελεχή έρευνα- κοινωνικής αφήγησης με την υφή ενός σύγχρονου σκοτεινού μύθου, ο Χάιρο Μπουσταμάντε επιβεβαιώνει ένα ταλέντο που θα απασχολήσει το διεθνές σινεφίλ κοινό για τα επόμενα χρόνια. Ξεκίνησε ως διαφημιστής στη Γουατεμάλα αλλά μετακόμισε στην Ευρώπη για να σπουδάσει σινεμά στο Παρίσι και τη Ρώμη.

Γύρισε όμως στη Γουατεμάλα, ίδρυσε τη δική του εταιρεία παραγωγής και τελικά με το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του, «Ηφαίστειο» (Ixcanul) δημιούργησε ένα φιλμ-σταθμό για την χώρα του. Τότε κέρδισε το βραβείο σκηνοθεσίας στο Βερολίνο, όμως θα ήταν μόνο η αρχή. Με τις «Δονήσεις» όπως και την επερχόμενη ανατριχιαστική «Γυναίκα των Δακρύων», ο Μπουσταμάντε γίνεται ο επόμενος hot σκηνοθέτης, κερδίζοντας διακρίσεις από Φεστιβάλ αλλά και συναδέλφους του: Μόλις πρόσφατα, ο Μπονγκ Τζουν-χο τον συμπεριέλαβε στη λίστα των ανερχόμενων δημιουργών του σινεμά του αύριο.

Το Cinobo συστήνει στο Ελληνικό κοινό έναν πολύ σημαντικό νέο δημιουργό, και ζητά από τον ίδιο να συστήσει την ταινία του «Δονήσεις», μέσα από μια συζήτησή μας στο Φεστιβάλ Βερολίνου όπου πραγματοποίησε πρεμιέρα η ταινία.

Για τη σχέση του με το άκρως πολιτικό Νέο ΛατινοΑμερικάνικο σινεμά των ‘60s και τον ρεαλισμό.
Θεωρώ τον εαυτό μου περισσότερο αφηγητή παρά σκηνοθέτη. Η γλώσσα μου είναι βέβαια οι ταινίες, το σινεμά, αυτό χρησιμοποιώ για να πω τις ιστορίες μου. Αλλά νομίζω πως λέω μύθους. Και έτσι κι αλλιώς τίποτα δεν είναι αληθινό όταν λες μια ιστορία. Όταν λες μια ιστορία, την λες μέσα από φίλτρα.

Οπότε για αυτή την ταινία πήρα ως αναφορές παλιά Αμερικάνικα φιλμ και κάποια Γιαπωνέζικα φιλμ των ‘70ς, τα οποία μάλιστα προέρχονται από δημιουργούς ντοκιμαντέρ. Εντυπωσιάστηκα γιατί ακόμα και τα ντοκιμαντέρ αυτής της περιόδου είχαν έντονη αισθητική. Όπως κι οι Αμερικάνικες ταινίες. Το να βλέπεις σινεμά είναι εμπειρία και θέλω να πιστεύω σε μια όμορφη εμπειρία. Οπότε εστίασα πολύ κι εγώ στην αισθητική πλευρά, το είχα διαρκώς στο μυαλό μου.

Επίσης στη Γουατεμάλα δεν έχουμε τηλεόραση! Έχουμε κανάλια αλλά αγοράζουν πρόγραμμα από Μεξικό κλπ. Εγώ έχω ζήσει 20 χρόνια στο Παρίσι κι έχω μάθει τα πάντα εκεί, και μετά Ιταλία. Είμαι χαρούμενος γιατί πέρασα τη μισή μου ζωή στο Παρίσι και για τους Γάλλους η τηλεόραση δεν είναι τόσο σημαντική όσο για τους Λατινοαμερικάνους. Αλλά μου αρέσει που στη Λατινική Αμερική, οι άνθρωποι σου ανοίγουν την πόρτα, ανοίγουν την τηλεόραση και λένε ‘’Καλωσήρθες στο σπίτι μου!’’ [γελάει]

Για τη δύναμη της εκκλησίας στη Γουατεμάλα.
Στην ταινία ήθελα να μιλήσω για τη θέση της θρησκείας αλλά να μη μιλήσω μόνο για μία θρησκεία. Πήρα κάποια πράγματα, επειδή στην έρευνά μου βρήκα κοινά στοιχεία ανάμεσά τους, η θρησκεία ας πούμε μισεί τους ομοφυλόφιλους. Στην Γουατεμάλα η Ευαγγελική Εκκλησία έχει πολλή δύναμη. Ο κόσμος απευθύνεται εκεί γιατί ψάχνει μια κοινότητα να στηριχτεί και να γνωρίσει αποδοχή, και είμαστε δυστυχώς μια χώρα δίχως στήριξη στο άτομο. Έτσι η δύναμη που έχουν είναι τεράστια.

Σε μια χώρα όπου το κράτος δεν βοηθά τους πολίτες, πολλοί χρειάζονται τη θρησκεία. Η εκκλησία βοηθάει, έχουν χώρους, δομές, πράγματα που η κυβέρνηση δεν δίνει στον κόσμο. Αλλά πληρώνουμε το τίμημα σε άλλους τομείς. Η Γουατεμάλα είναι πολύ πίσω. Αν μιλήσεις για κοινωνικά δικαιώματα τότε είσαι κομμουνιστής! Και το να είσαι κομμουνιστής είναι το χειρότερο που μπορεί να είσαι. Κομμουνιστής, ομοφυλόφιλος και Ινδιάνος! [γέλια] Τα τρία τοπ.

89% των ανθρώπων της χώρας είναι θρήσκοι. Όταν λαμβάνεις ένα CV για να προσλάβεις κάποιον, θα δεις να αναφέρουν κι εκεί το θρήσκευμα. Ή ακόμα και στο Uber για παράδειγμα. Διαβάζεις «Πάμπλο Αρένας, Εβανχέλικο». Τα βάζουν παντού γιατί θέλουν να σου δείξουν ότι ακολουθούν τον καλό δρόμο! Έχεις ευαγγελικές εκκλησίες σε κάθε γωνιά. Οι άνθρωποι προσεύχονται στον δρόμο, μιλάνε για το θεό όλη την ώρα. Μιλάς σε κάποιον και σου λέει «ο θεός να σε έχει καλά». Βαθιά θρησκευόμενη όλη η χώρα.

Για την αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας στη Γουατεμάλα.
Νομικά δεν υπάρχει τιμωρία στο να είσαι ομοφυλόφιλος. Αλλά η κοινωνική ηθική είναι πολύ σκληρή απέναντί τους. Το ίδιο και στην πολιτική. Για ομοφυλόφιλους και για εκτρώσεις- βγαίνει ο κόσμος στο δρόμο και διαδηλώνει εναντίον. Η χώρα είναι χρόνια πίσω. Κι οι πολιτικοί, όταν ξεκινούν προεκλογικές καμπάνιες το πρώτο που δηλώνουν είναι ότι δεν συμφωνούν με την ομοφυλοφιλία και τις εκτρώσεις. Αυτό είναι πάντα το πρώτο βήμα. Και μετά από αυτό κάνουν πολιτική.

Για την έρευνα που έκανε πάνω σε ανθρώπους με εμπειρία σε conversion therapy.
Το δυσκολότερο ήταν να επιλέξω τι πράγματα από την έρευνά μου θα έμοιαζαν αρκετά αληθινά [για το κοινό]. Υπάρχουν απίστευτα πράγματα που συμβαίνουν. Άνθρωποι βάζουν χρήματα σε ένα κουτί στην εκκλησία και αν κάνεις ξανά σεξ με άντρα πρέπει να βάλεις ξανά χρήματα. Υπάρχουν περιπτώσεις ευνουχισμού. Και μετά φυσικά ‘’ψυχοθεραπεία’’. Όταν άνθρωποι κάνουν coming out στη Γουατεμάλα πάνε σε ψυχολόγο για να καταλάβουν ότι έχουν πρόβλημα, και μετά να αλλάξουν. Κι αυτό πολλοί ψυχολόγοι το στηρίζουν! Άνθρωποι μου έλεγαν για τέτοιες μεθόδους και το έβαλα στο φιλμ γιατί προσπαθούσα να είμαι ρεαλιστικός. Αλλά όταν άρχισα την έρευνά μου, έμοιαζαν όλα σουρεαλιστικά.

Για την επίδραση του ντεμπούτου του, «Το Ηφαίστειο» (Ixcanul) στο σινεμά της χώρας.
To «Ηφαίστειο» ήταν πολύ σημαντικό για το σινεμά της Γουατεμάλας. Ήταν το πρώτο φιλμ που πήγαινε σε μεγάλο Φεστιβάλ, κερδίσαμε περισσότερα από 65 βραβεία, οι ηθοποιοί έγιναν διάσημοι στη χώρα, δουλεύουν ακόμα σαν ηθοποιοί. Και ήταν ένα φιλμ δύσκολο στην αρχή, του επιτέθηκαν, υπήρχε από πολύ κόσμο το μήνυμα πως «δεν θέλω να βλέπω Ινδιάνους στο σινεμά, μπορώ να βλέπω Ινδιάνους στο δρόμο». Μετά ευτυχώς ήρθε η επιτυχία και όλοι φυσικά είπαν «Α, φοβερό το “Ηφαίστειο”» κλπ. Οι «Δονήσεις» ήταν συμπαραγωγή με Γαλλία και Λουξεμβούργο. Το πρόβλημα είναι ότι στη Γουατεμάλα ακόμα δεν υπάρχει βοήθεια. Τώρα αρχίζουμε να μιλάμε για νομικό πλαίσιο για σινεμά. 

Για το πώς συνδέονται τα δύο φιλμ και για τους ήρωες σε αναζήτηση ευτυχίας.
Νομίζω είναι όμοια με τον τρόπο που μιλούν για αντι-ηρωικούς χαρακτήρες, που ψάχνουν για ελευθερία αλλά δε μπορούν να τη βρουν γιατί η κοινωνία είναι ενάντιά τους. Έπειτα, ακόμα κι αν είναι διαφορετικά φιλμ στο πώς φτιάχτηκαν, αγαπώ να κάνω ταινίες σκεπτόμενος την αισθητική τους πλευρά. Δεν το φοβάμαι, είναι κάτι πολύ σημαντικό για τις ιστορίες μου.

Όσο για την αναζήτηση, δεν ξέρω αν η ευτυχία είναι μια κατάσταση ή ένα μέρος στο οποίο φτάνεις. Νομίζω έχει να κάνει με το να είσαι ήρεμος με τη ζωή σου και να είσαι ευτυχισμένος… Ευτυχία είναι η ελευθερία. Αν δεν είσαι σε ένα μέρος που σου προσφέρει ελευθερίες είναι δύσκολο να τις λάβεις. Νομίζω αν δεν ζεις σε έναν κόσμο ισότητας, είναι δύσκολο να βρεις την ευτυχία.