Στη μίνι σειρά 3 επεισοδίων (ή όπως θα διαβάσετε, στο μυαλό του Ασαγιάς «μια ταινία πέντε ωρών») ξετυλίγεται η ιστορία του διαβόητου Ίλιτς Ραμίρεζ Σάντσεζ, ο οποίος έγινε παγκοσμίως γνωστός ως Κάρλος, το Τσακάλι, ίδρυσε τη δεκαετία του '70 μια παγκόσμια τρομοκρατική οργάνωση και εισέβαλε στη συνεδρίαση του ΟΠΕΚ το 1975 σε μια από τις πιο γνωστές υποθέσεις ομηρίας στη σύγχρονη ιστορία.

Καθώς η σειρά στριμάρει στο Cinobo, αφήνουμε τον σκηνοθέτη Ολιβιέ Ασαγιάς να μας ξεναγήσει στη δημιουργία, στα μυστικά και στην ιδεολογική περιπλοκότητα του τρομερά φιλόδοξου εγχειρήματός του – μέσα από παλιότερες συνεντεύξεις του, τις οποίες σταχυολογήσαμε.

Πώς έγινε η σύλληψη της σειράς; Τι σε ώθησε να κάνεις το «Κάρλος, το Τσακάλι»;

Είναι κάπως μεγάλη ιστορία. Γιατί ξεκινά καιρό πριν και πολύ μακριά από εκεί που καταλήξαμε. Αρχικά ήταν ένα έργο που μου έφερε ένας Γάλλος τηλεοπτικός παραγωγός και είχε ένα πολύ βασικό περίγραμμα — περίπου τέσσερις σελίδες βασισμένο στο πώς συνελήφθη ο Κάρλος από τους Γάλλους. Δεν με ενδιέφερε πραγματικά να κάνω την ταινία. Δεν είδα καμία οπτική γωνία που να ήταν πραγματικά συναρπαστική.

Αλλά όταν μου έστειλε την πρόταση, συμπεριέλαβε έρευνα που έκανε ένας δημοσιογράφος για λίγο γύρω από τον Κάρλος. Υπήρχε ένας μεγάλος φάκελος γεγονότων, βασικά ένα χρονοδιάγραμμα όσων είναι γνωστά για την ιστορία του Κάρλος. Αφού το διάβασα, σκέφτηκα ότι ήταν υπέροχο. Νόμιζα ότι ήταν καταπληκτικό. Του είπα λοιπόν: «Δεν με ενδιαφέρει ο τρόπος που το προσεγγίζεις. Αλλά αν είστε εντάξει ξεκινώντας από το μηδέν να κάνουμε την ιστορία μέσα από τα μάτια του Κάρλος ή κάτι παρόμοιο, με ενδιαφέρει να δώσω μια ευκαιρία».

Οπότε ουσιαστικά, άρχισα να το γράφω και η ταινία ξεπέρασε τα συμβατικά όρια. Πολύ νωρίς, κατάλαβα ότι δεν θα χωρούσε σε μία ταινία, οπότε σκέφτηκα ότι θα ήταν περισσότερο σαν δύο ταινίες. Και τότε, ακόμη και με δύο ταινίες, δεν είχαμε τον χώρο να πούμε όλη την ιστορία… Οπότε πάντα το σκεφτόμουν σαν μια ταινία πεντέμισι ωρών.

Υπάρχει μια παράνοια που καθορίζει την σειρά. Θυμίζει ταινίες μυστηρίου του Όρσον Γουέλς όπως το «Mr. Arkadin» και «F For Fake». Πώς προσεγγίζεις την ιδέα του εθνικού κράτους σε έναν πιο ανοιχτό κόσμο;

Αφορά σίγουρα τον επαναστατικό διεθνισμό, από τη μία πλευρά, και από την άλλη πλευρά, έχει να κάνει πολύ με τη γεωπολιτική. Μιλάει για το πώς η τρομοκρατία αυτή την περίοδο δεν ορίζεται από την τοπική πολιτική. Οι περισσότερες από τις ταινίες που έχουν γυριστεί για την τρομοκρατία ασχολούνται με την τοπική πολιτική. Για παράδειγμα, πώς η ιστορία Baader-Meinhof ταιριάζει με την αφήγηση της σύγχρονης γερμανικής ιστορίας, αλλά τελικά, δεν είναι πραγματικά για την ιστορία της Γερμανίας - είναι για τον Ψυχρό Πόλεμο.

Το «Κάρλος» έχει να κάνει με το πώς συνέβαινε ο Ψυχρός Πόλεμος σε μια παγκόσμια σκηνή… όχι το Ανατολικό Μπλοκ ή το Δυτικό Μπλοκ στην Ευρώπη, αλλά και τη Μέση Ανατολή και, θα μπορούσατε επίσης να πείτε, τη Λατινική Αμερική. Άρα, αυτή η ιστορία ορίστηκε από πολυεθνικά ζητήματα. Ο ίδιος ο Κάρλος το ενσαρκώνει απόλυτα: ήταν Λατινοαμερικανός, σπούδασε στη Ρωσία, έγινε μαχητής στην Ιορδανία για χάρη της Παλαιστίνης, μετακόμισε στο Λονδίνο, μετά ίδρυσε ένα δίκτυο που συνδέει το Λονδίνο, το Παρίσι και τη Γερμανία και δραστηριοποιήθηκε στο Ανατολικό Μπλοκ το το δεύτερο μέρος της ζωής του. Δεν μπορείτε να πείτε την ιστορία του όπως αυτή της ομάδας Baader-Meinhof. Κατά κάποιο τρόπο, είναι ένα σκαλί πάνω από αυτούς.

Υπάρχει ένα γράμμα που λαμβάνει ο Κάρλος στην ταινία από τον Σαντάμ Χουσεΐν, ο οποίος λέει, «Μπορείς να αντέξεις το βάρος της ιστορίας στους ώμους σου». Έχει ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο ο Κάρλος είναι από ορισμένες απόψεις ηθοποιός, καθώς φαίνεται αυτόνομος και είναι απρόβλεπτος. Αλλά η ειρωνεία που σιγά σιγά αποκαλύπτεται είναι ότι στην πραγματικότητα τον ξεπερνούν οι δυνάμεις εναντίον των οποίων κινείται. Και από πολλές απόψεις φαίνεται σχεδόν περισσότερο ένα ιστορικό σύμπτωμα, ή ένα πιόνι, όπως λέγεται στην ταινία.

Ναι, είναι στρατιώτης. Συνεχίζει να το επαναλαμβάνει αυτό στην ταινία, αλλά είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο. Αυτό είναι το κύριο σημείο στο οποίο αυτό που περιγράφουμε σε αυτή την ταινία διαφέρει από την εικόνα που έχουμε για τον Κάρλος. Ο Κάρλος έχει εξελιχθεί στο στερεότυπο του εγκεφάλου μιας τρομοκρατίας. Στην πραγματικότητα, αυτό που έχει κάνει είναι να εκτελεί λειτουργίες που σχεδιάστηκαν από άλλους. Και συχνά, δεν είχε ιδέα για τις γεωπολιτικές επιπτώσεις αυτού που έκανε. Είναι άνθρωπος των πράξεων.

Και, φυσικά, από τη στιγμή που απολύθηκε από τον Χαντάν, όχι μόνο από το PFLP [Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης] αλλά πραγματικά από την παλαιστινιακή υπόθεση, είναι χαμένος. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να προσληφθεί σε αυτή ή την άλλη μυστική υπηρεσία που πρόκειται να τον πληρώσει για να κάνει αυτό που κάνει, δηλαδή να οργανώσει συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Αλλά πάντα του αναθέτει κάποιος άλλος και πολύ σπάνια συνδέεται με οποιοδήποτε είδος στερεάς επαναστατικής θεωρίας.

Δεν υπάρχει τίποτα σε ό,τι έχει κάνει ο Κάρλος που να έχει να κάνει ειλικρινά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, με την πολιτική εκείνης της εποχής, με την έννοια της ευρύτερης εικόνας του δυτικού αριστερισμού. Αυτό που έκανε είχε να κάνει με τη Μέση Ανατολή της πολιτικής του Ψυχρού Πολέμου.
 

Η εικόνα του αλλάζει επίσης συνεχώς μέσα στην ταινία, όσον αφορά τα δραματικά κοστούμια του και τις ερμηνευτικές και φυσικές αλλαγές που συμβαίνουν στον Έντγκαρ Ραμίρεζ. Υπάρχει αυτή τη σύνδεση μεταξύ της τρομοκρατικής του δράσης και αυτής της μυθολογίας ή της εικόνας που δημιουργεί.

Εκεί είναι που έχει πραγματικά σημασία η πτυχή των σκληρών γεγονότων της ταινίας. Έφτιαξα την ταινία σε μεγάλα κεφάλαια που είναι συγκεκριμένες στιγμές της ιστορίας του Κάρλος, και μετά μέσα σε αυτά τα κεφάλαια συγκέντρωσα όσα περισσότερα στοιχεία μπορούσα. Αυτό που σημαίνει, λοιπόν, είναι ότι παίρνεις ακριβείς εικόνες του Κάρλος σε διαφορετικές στιγμές και συνειδητοποιείς ότι είναι διαφορετικός άνθρωπος σε διαφορετικές στιγμές της ζωής του, όπως είμαστε όλοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αυτό είναι που τον κάνει καθολικό κατά μία έννοια: ότι οι άνθρωποι προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες εποχές, αυτό είναι η ζωή. Και αυτός είναι ο Κάρλος.

Ο λόγος που γίνεται φιγούρα των μέσων ενημέρωσης είναι επειδή το έχει ενσωματωμένο μέσα του. Σκέφτεται με γνώμονα την εικόνα του. Όπως όταν ανεβάζει την επιχείρηση της Βιέννης: φοράει μια στολή. Δεν έχει ντυθεί ποτέ ξανά έτσι. Ξαφνικά έχει τον μπερέ και έχει το δερμάτινο μπουφάν και χρησιμοποιεί αυτό το είδος της εμφάνισης του Τσε Γκεβάρα, αλλά είναι κοστούμι. Υπό αυτή την έννοια είναι απολύτως σαν ηθοποιός που ντύνεται πριν βγει στη σκηνή. Είχαμε τις διάσημες φωτογραφίες του Κάρλος κατά τη διάρκεια της εγχείρησης —εννοώ, είναι πολλές— και πραγματικά το ερώτημα για εμάς ήταν, ντύθηκε ήδη έτσι πριν από την επέμβαση ή απλώς φόρεσε τα ρούχα του στη σκηνή;

Δεν ήταν ότι δυσκολευτήκαμε με την εικόνα του, αλλά έπρεπε να το αντιμετωπίσουμε. Οπότε υπήρχαν πραγματικά δύο επιλογές. Θα μπορούσαμε να δείξουμε τον συνήθη εαυτό του, τα κοφτερά κοστούμια του, και ούτω καθεξής και ούτω καθεξής, και στη συνέχεια να φορέσουμε το κοστούμι μόνο για την επέμβαση, αλλά επιλέξαμε να τον έχουμε να μοιάζει έτσι, ακόμα και όταν το ετοιμάζει.

Αλλά η δημιουργία της ταινίας εγείρει αυτά τα ερωτήματα. Και είναι ενδιαφέρουσες ερωτήσεις. Είναι σχετικές όσον αφορά το ευρύτερο τόξο τού ποιος είναι ο τύπος. Και έτσι, για μένα το θέμα ήταν πραγματικά να δείξει πώς τον ορίζουν οι περιστάσεις, και πάλι, πρέπει να επανεφεύρει τον εαυτό του καθώς ο κόσμος του συρρικνώνεται.

Η ταινία αφιερώνει περίπου τρία λεπτά στην προέλευση της πολιτικής ιδεολογίας του Κάρλος: μια απόφαση που θα μπορούσε να περιγραφεί ως συνετή, οικονομική ή τρομακτικά επιθετική. Γιατί επιλέξατε να περιγράψετε το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του πριν από το 1975, πριν μετακομίσει στην Ευρώπη;

Ξέρετε, αυτή είναι η κεντρική τριλογία, δουλεύω την τριλογία prequel. [γέλιο] Όχι, θα ήταν μια ταινία από μόνη της και θα έμπαινε σε κάποιο είδος βιογραφικής περιοχής. Και αυτό δεν είναι ένα βιογραφικό φιλμ: επικεντρώνεται σε μια πολύ συγκεκριμένη στιγμή της δραστηριότητας του Κάρλος, από τη στιγμή που προσλαμβάνεται από τον Χαντάν για το PFLP, μέχρι τη στιγμή που συλλαμβάνεται, και είναι χτισμένο σε αρκετά απλά, μεγάλα κεφάλαια, το καθένα εστιάζοντας σε μια συγκεκριμένη στιγμή. Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα πραγματικά να επινοήσω τη δυναμική μιας αφήγησης των πρώτων χρόνων του Κάρλος.

Τι απήχηση θα έχει αυτή η ταινία σε όσους δεν ζούσαν κατά τη διάρκεια της δημοσιοποίησης των πράξεων του Κάρλος μέσα από τα media της εποχής;

Είναι κάτι που αρχίζω να καταλαβαίνω - η σκέψη ότι είναι ένας σπουδαίος φανταστικός χαρακτήρας. Η ιστορία του λέει πραγματικά κάτι για τη σχέση μεταξύ της πολιτικής και των μέσων ενημέρωσης. Ο Κάρλος είναι ηθοποιός. Υποθέτω ότι κάποιος που δεν είναι εξοικειωμένος με την ιστορία του Κάρλος θα μπορέσει να φτάσει πιο γρήγορα στον πυρήνα του τι είναι, σε αντίθεση με τη μεγαλύτερη εικόνα της Ιστορίας, της μοίρας, του πώς σχηματίζεσαι από την Ιστορία και συντρίβεσαι από την Ιστορία.