Στις 6 Δεκεμβρίου 1989 ο Μαρκ Λεπίν εισέβαλε με μία καραμπίνα στο Πολυτεχνείο του Μόντρεαλ, από το οποίο είχε απορριφθεί δύο φορές, και σκότωσε δεκατέσσερις γυναίκες, ενώ τραυμάτισε άλλες δέκα. Μετά έστρεψε το όπλο στον εαυτό του και αυτοκτόνησε. Αιτία του τυφλού του μίσους, όπως αποκάλυψε το παραληρηματικό σημείωμα που άφησε πίσω, ήταν «οι φεμινίστριες, που του κατέστρεψαν τη ζωή». Σε μια χώρα, στην οποία τέτοια ξεσπάσματα βίας ήταν (και ευτυχώς-σε αντίθεση με τις ΗΠΑ- παραμένουν) σπάνια, αυτή η τραγωδία που ονομάστηκε «η Σφαγή του Μόντρεαλ» άφησε πίσω της απορίες και τραύματα που χρειάστηκε πολύς χρόνος για να επουλωθούν.

Είκοσι χρόνια μετά, ένας νεαρός και φιλόδοξος σκηνοθέτης, ο οποίος έκανε τα πρώτα του βήματα προς τη φεστιβαλική αναγνώριση, προσπάθησε με την τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του να δώσει τις δικές του απαντήσεις. Με σεβασμό προς τα θύματα, όπως δηλώνουν και οι τίτλοι έναρξης, όλοι οι ήρωες ήταν φανταστικοί και τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν σε άλλο χώρο. Τα γεγονότα, όμως, κουβαλούν πάντα τη δική τους αδιαμφισβήτητη αλήθεια. Το ίδιο και το ταλέντο του σκηνοθέτη. Και κάπως έτσι το «Πολυτεχνείο» έγινε η πρώτη ακλόνητη απόδειξη ότι ο Ντενί Βιλνέβ ήταν προορισμένος για όλα τα θαυμαστά που ακολούθησαν.

Με διάρκεια μόλις 77 λεπτά και γυρισμένο σε ένα ασπρόμαυρο έντονων αντιθέσεων που μοιάζει να έχει πνίξει το χρώμα, το συναίσθημα, ακόμα και τη ζωή την ίδια, το «Πολυτεχνείο» είναι μια εμπειρία που παγώνει το αίμα και μουδιάζει τις αισθήσεις, γιατί δεν αναζητά τη συγκίνηση και τον εύκολο εντυπωσιασμό, αλλά σε προσγειώνει από την αρχή κιόλας, in medias res της τραγωδίας, σε μια συνθήκη απάνθρωπη και παράλογη, όπως είναι η κάθε έκφραση τυφλής, αναίτιας και απρόσωπης βίας σε ένα δημόσιο χώρο και χωρίς καμία αφορμή.

Σε μία από τις πρώτες έμπρακτες εκφάνσεις της ικανότητάς του να μετατρέπει τους χώρους που κινηματογραφεί σε συναισθηματικά και ηθικά τοπία όπου αντικατοπτρίζεται ή συγκρούεται η ψυχοσύνθεση των ηρώων του, ο Βιλνέβ σαρώνει με την κάμερα τους χώρους, τους διαδρόμους και τις αίθουσες του πανεπιστημίου, εναλλάσσει διαρκώς οπτικές γωνίες, ζουμάρει και θολώνει το κάδρο, ακολουθεί τους ήρωες του με τράβελινγκ και περίτεχνα μονοπλάνα ή κόβει απότομα σκηνές, εκμεταλλεύεται το βάθος πεδίου και τον παγερά (κυριολεκτικά και μεταφορικά) αδιάφορο εξωτερικό χώρο του χιονισμένου τοπίου, για να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα αποπροσανατολισμένου πανικού, όπου παραμένει διαρκώς μετέωρη η τυχαιότητα μιας ατελείωτης φρίκης.

Ο δολοφόνος, στον οποίο σοφά δεν δίνεται ποτέ όνομα, είναι μια φιγούρα από την αρχή αποκομμένη από έναν κόσμο που δεν τον χωρά και στον οποίο δεν έχει θέση, αλλά την ίδια στιγμή τρομακτικά καθημερινή και αδιάφορη μέσα στο πλήθος του φοιτητόκοσμου. Με παγωμένο και ανέκφραστο βλέμμα, στο οποίο έχει αποκρυσταλλωθεί ένα παράλογο μίσος, είναι ο φορέας της εντροπίας που τόσο ειρωνικά και τραγικά είναι το αντικείμενο του μαθήματος που θα διακόψει, όταν θα ξεκινήσει να πυροβολεί. Τα λόγια από το σημείωμα που άφησε ο πραγματικός Λεπίν, τα οποία μεταφέρονται σχεδόν αυτολεξεί στην αρχή της ταινίας, είναι η μόνη λεκτική παρακαταθήκη μιας διαταραγμένης ψυχής που αποφασίζει να σπείρει το θάνατο, ένας λόγος που αυτοακυρώνεται τελικά από το μίσος και την κακία των πράξεων στις οποίες οδηγεί.

Απέναντι σ’ αυτόν τον τυφλό μισογυνισμό, ο Βιλνέβ τοποθετεί τη νεαρή φοιτήτρια Βαλερί, η οποία θα βιώσει στην αρχή της μέρας τη συστημική φυλετική ανισότητα κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης για μια θέση ερευνήτριας στο πανεπιστήμιο, λίγη ώρα πριν τραυματιστεί σοβαρά από τον δολοφόνο, και τον Ζαν Φρανσουά, έναν ακόμα φοιτητή, που θα προσπαθήσει μάταια να σώσει και να βοηθήσει όποιον μπορεί μέσα στην κόλαση που θα ακολουθήσει. Οι δύο αυτοί ήρωες είναι η ανθρωπιά απέναντι στο απάνθρωπο, α αγώνας για τη ζωή και την επιβίωση κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την επίθεση, αφού η ταινία θα παρεκκλίνει και θα καταγράψει την προσπάθειά τους για την επούλωση των τραυμάτων τους, σε δύο διαδρομές τόσο διαφορετικές αλλά και τόσο ίδιες.

Κι όταν μείνει μόνο ο απόηχος των γεγονότων, ένα δεύτερο γράμμα θα κλείσει την ταινία, συγκινητικό και σπαρακτικό, ειδικά στην αντίστιξή του με την αρχική διακήρυξη του μίσους. Αυτή η δύναμη της ζωής, που ευτυχώς ή δυστυχώς πάντα συνεχίζεται, είναι ίσως η μόνη απάντηση στην τοξικότητα ενός συστήματος που γεννά το κακό τόσο απρόκλητα και αδιάφορα, καθιστώντας την ταινία του Ντενί Βιλνέβ απαραίτητη, εκτός από διαρκώς επίκαιρη.