Κι όμως, μια παλαβή κωμική περιπέτεια φαντασίας και πολεμικών τεχνών, έγινε ο μεγαλύτερος οσκαρικός θριαμβευτής των τελευταίων 15 χρόνων – από τότε που το «Slumdog Millionaire» κέρδισε 8 Όσκαρ, δηλαδή.

Η ταινία των Ντάνιελς σάρωσε κερδίζοντας 7 Όσκαρ, σε μια εποχή που αυτού του τύπου οι σαρωτικές νίκες είχαν σταματήσει να είναι η νόρμα, και βλέπαμε συχνά ταινίες να κερδίζουν το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας έχοντας το πολύ 3-4 (ή ακόμα και μόλις 2!) χρυσά αγαλματίδια.

Πώς είναι δυνατόν να δημιουργήθηκε κάτι τόσο ιδιοσυγκρασιακό το οποίο να μπόρεσε να μιλήσει σε ένα τόσο ευρύ φάσμα κοινού, κριτικών και ακαδημαϊκών ψηφοφόρων, ώστε να φτάσει σε αυτό το σημείο; (Αν και, πρέπει να σημειώσουμε, στην Ελλάδα ήταν μικρή η μερίδα του κοινού που το αναζήτησε στις αίθουσες.)

Είναι αφενός μία ξεκαρδιστική περιπέτεια με μεγάλη καρδιά, σε μια στιγμή στο χρόνο που αυτές οι ανοιχτόκαρδες, ειλικρινείς, μακριά από την αποστασιοποίηση και την ειρωνεία αφηγήσεις, χτυπάνε φλέβα με το μετα-πανδημικό κοινό. Οι υπαρξιακές πινελιές και πάλι βρίσκουν σημείο σύνδεσης σε μια στιγμή που είναι σα να μην ξέρουμε τι μας ξημερώνει, ενώ το ποπ παιχνίδι με το πολυσύμπαν (στα high του, λίγα χρόνια μετά τον εμπορικό θρίαμβο της Marvel σάγκα) προσδίδει στο φιλμ μια αλληγορική διάσταση που αντηχεί δυναμικά στην κατακερματισμένη μας ιντερνετική εποχή. Ποιοι από εμας δεν νιώθουν, εξάλλου, σα να διαχειρίζονται μονίμως διαφορετικές περσόνες του ίδιου μας του εαυτού;

Αισθητικός μαξιμαλισμός για μια εξουθενωμένη γενιά 

Στην ταινία, η Έβελιν, μία εξουθενωμένη Κινεζοαμερικανίδα (Μισέλ Γέο του Τίγρης και Δράκος σε μια επική ερμηνεία που της απέφερε το Όσκαρ), όχι μόνο δεν μπορεί να συνεννοηθεί με τον πατέρα, τον σύζυγο (Κι Χουάι Κουάν, Όσκαρ) και την κόρη της (Στέφανι Σου, υποψήφια για Όσκαρ!), αλλά δεν μπορεί να πληρώσει ούτε τους φόρους της. Όταν της δίνεται η δυνατότητα να μεταπηδήσει σε άλλα σύμπαντα, τίποτα δεν την έχει προετοιμάσει για αυτό που την περιμένει.

Το πρώτο προσχέδιο του «Τα Πάντα Όλα» εμφανίστηκε το 2016 για το δημιουργικό δίδυμο των Ντάνιελς, δηλαδή Ντάνιελ Κουάν και Ντάνιελ Σάιναρτ. Σήμερα, έχοντας το πρότζεκτ διατηρήσει το μαξιμαλιστικό του ύφος, είναι δύσκολο για τους δημιουργούς ακόμα και να το περιγράψουν με μια φράση. «Έχουμε την περιγραφή του οικογενειακού δράματος, της επιστημονικής φαντασίας και της φιλοσοφίας» λέει ο Σάινερτ. Ή μπορείς να πεις ότι είναι μία ταινία κουνγκ φου που πηδάει σε πολυδιάστατα σύμπαντα με τη Μισέλ Γέο στο επίκεντρο να παίζει την απρόθυμη σωτήρα. Υπάρχει και η περιγραφή για τα χάσματα γενεών, το ίντερνετ και τον τρόμο του να ζεις στη σύγχρονη εποχή.

Και υπάρχει βέβαια και αυτό: Είναι μία ταινία για μία γυναίκα που προσπαθεί να πληρώσει τους φόρους της.

Η ταινία, όπως και το προηγούμενο έργο των Ντάνιελς (το «Swiss Army Man» και το θρυλικό μουσικό βίντεο για τo «Turn Down for What»), τρέχει χωρίς φρένα προς την εξωφρενική αναρχία: η Έβελιν εκτοξεύεται σε έναν μεταφυσικό κόσμο ξεφεύγοντας από τον τρόμο της εφορίας προς την ανακτορική φωλιά ενός μηδενιστή κακού με το όνομα Τζόμπου Τουπάκι, από το Χονγκ Κονγκ μέχρι ένα ερημωμένο φαράγγι, όπου βράχοι με συναισθήματα βγάζουν τα εσώψυχα τους.

Αλλά αυτή η αίσθηση της αχαλίνωτης φαντασίας, του αέναου χάους, τελικά  μεταμορφώνει το παγκόσμιο ή το πολυσυμπαντικό σε κάτι οικείο, σε έναν γνήσιο διαλογισμό πάνω στο να βλέπουμε πραγματικό αυτούς που είναι κοντά μας όταν νιώθουμε ότι όλα καταρρέουν.  

«Αυτό που μας πυροδότησε ήταν η μεταφορά αυτού που περνάμε σήμερα σαν κοινωνία, αυτή η υπερπληροφόρηση που έχουμε υποστεί», λέει ο Κουάν. «Οι άνθρωποι λένε ότι έχουν κουραστεί με την ενσυναίσθηση στην εποχή του κόβιντ, αλλά ένιωσα ότι ήδη από πριν είχαμε φτάσει σ’ αυτό το σημείο, υπάρχουν πολλά που πρέπει να φροντίσουμε και έχουμε χάσει το νήμα. Θελήσαμε να κάνουμε μία ταινία για την ενσυναίσθηση εν μέσω χάους».

Από το Matrix μέχρι την χάσμα γενεών

Πέρα από το ταξίδι αυτογνωσίας της ηρωίδας, η ταινία αντλεί αναφορές και επιρροές τόσο από τον κινηματογραφικό, όσο και από τον πραγματικό κόσμο. «Είδαμε το Matrix και το Fight Club και τις ερωτεύτηκα ξανά και τις δύο ταινίες», λέει ο Κουάν. «Σκέφτηκε ότι αν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι έστω και κατά το ήμισυ απολαυστικό όσο το Matrix, αλλά με τη σφραγίδα μας και το ύφος μας, θα πέθαινα ευτυχισμένος».

Ο Κουάν θυμάται πόσο εμπνεύστηκε από τις εμβληματικές σκηνές μάχης του The Matrix. «Στη δική μας περίπτωση, δεν είναι ότι αγαπάμε τη βία, αλλά τις περιπέτειες» σημειώνει ο Κουάν. «Έχει κάτι το συναρπαστικό και το σπλαχνικό το Matrix και θέλαμε να πάρουμε αυτή την ενέργεια και να την καθοδηγήσουμε προς την αγάπη και την κατανόηση. Κι αυτό είχε πλάκα, γιατί δεν ξέραμε πώς να το κάνουμε, αλλά θέλαμε να το δούμε στη μεγάλη οθόνη».

Αυτό συνδέεται με μια σχεδόν σχιζοφρενική φαντασία στην οποία βυθίζεται η Έβελιν και που οδηγεί σε μία απρόσμενη κάθαρση στο τέλος. Το ταξίδι της μέσα από όλες τις πιθανές ζωές της τη βοηθάει να καταλάβει τι έχει σημασία. Ο Κουάν εξηγεί, «στο τέλος, αυτός ο χαρακτήρας μοιάζει με τη μαμά μου, μία μπερδεμένη μητέρα που κάνει χίλια πράγματα μαζί και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί σε κάτι».  

Οι πολλές ζωές της είναι μία αλληγορία για τη μητέρα μετανάστρια: μονοπάτια κόβονται, όπως και οι εναλλακτικοί εαυτοί, όταν φεύγεις από την πατρίδα σου. Τα νέα μονοπάτια, τα πολλά υποσχόμενα μονοπάτια, όμως, είναι αδιάβατα. «Το ταξίδι της δεν είναι εύκολο» λέει η Γεό. «Αποφάσισε να αφήσει την οικογένεια της στην Κίνα και να ξεκινήσει μία καινούρια ζωή με τον άντρα που αγαπούσε, ήθελε μία νέα αρχή, αλλά τα πράγματα δεν πήγαν κατ’ ευχή».

Αυτή η εμπειρία έρχεται σε αντίθεση με την επόμενη γενιά, που νιώθει σαν το σπίτι της στη καινούρια χώρα. Αν προσθέσει κανείς την επίδραση του ίντερνετ και μία queer κόρη που δεν βρίσκει κατανόηση στους γονείς της, τότε το χάσμα γενεών μεγαλώνει ακόμα περισσότερο.

«Με έναν τρόπο είναι ένα οικογενειακό δράμα» λέει ο Σάινερτ. «Απλώς επινοήσαμε κάτι πιο τρελές, πληθωρικές, πολυσύνθετες μεταφορές για τα χάσματα των γενεών, μαζί με τα λάθη στην επικοινωνία και τις ιδεολογικές διαφορές μέσα σε μία οικογένεια».

«Επιπλόν, αυτή η ταινία προήλθε από τις ανασφάλειες μας ζώντας στον σύγχρονο κόσμο και νομίζω ότι όλοι όσοι ξέρω προσπαθούν να το συλλάβουν αυτό» λέει ο Κουάν. Η αίσθηση ήταν ήδη εκεί όταν έγραφαν το σενάριο το 2016, πριν την προεδρία του Τραμπ και την πανδημία. Και καθώς το έγραφαν, «θεέ μου, τι συμβαίνει; Χειροτερεύει η κατάσταση, πώς φτάσαμε μέχρι εδώ;» θυμάται ο Κουάν. «Όλοι προσπαθούν να χωνέψουν αυτό το συναίσθημα, το χάος».

Παράλληλα, η Έβελιν πρέπει να αντιμετωπίσει το πολυσύμπαν στο χείλος της καταστροφής, μία ακραία έκφραση του κορεσμένου σύγχρονου κόσμου, και να δει επιτέλους την οικογένεια της που ήταν πάντα εκεί. «Πρέπει να φτάσεις στο τέλος του κόσμου για να βρεις αυτό που έχει σημασία, την κόρη, τον άντρα σου» λέει η Γέο.

Είναι ένα ερώτημα και μία υπενθύμιση στο κοινό: να δεις αυτό που έχεις μπροστά σου, να απλώσεις το χέρι, να είσαι ευγενικός. Αυτό έγινε μέρος της ταινίας για τους Ντάνιελς. «Θα ήθελα οι θεατές να φύγουν με την ιδέα της ευγένειας ως δυνατό όπλο. Η αφήγηση αυτή μας έκανε να το σκεφτούμε καλύτερα» λέει ο Σάινερτ.